Frank Conroy (° 1936 New York, + 2006 Iowa). Ondanks dat hij in New York was geboren, hield hij meer van “rustiger” plaatsen in de mid West, en leefde de rest van zijn leven in Iowa (Iowa) en in Nantucket (Massachusetts). Hij was prof aan de Universiteit van Iowa, en van 1987 tot 2005 directeur van de Iowa Writers' Workshop (Bron: www.wikipedia.org Engelse versie). Hij schreef een stuk of vijf boeken, naast artikels voor magazines. En tussendoor speelde hij jazz piano voor zijn plezier.

In een interview op het einde van zijn leven merkt Conroy op dat hij zichzelf niet ziet als een schrijver, en dat hij pas iets publiceerde wanneer hij vond dat hij er voldoende goed en samenhangend materiaal voor had. (www.identitytheory.com/frank-conroy/ interview uit 2002 over hoe hij terugkijkt op zijn leven)

Hij was heel belezen en hij kon heel snel lezen. Hij besteedde per jaar bijna drie maanden aan het lezen van werk van jonge schrijvers die kandideerden voor de Iowa Writers’ Workshop. Hij zag zijn rol in de Workshop als die van een coach en moedigde hen aan om elkaar te ontmoeten, omdat ze uit hun discussies ondereen meer leerden dan van een formele “Best Writing Practices” cursus, die de Workshop volgens hem niet eens had.
Als creatieve bezigheid speelde hij piano in enkele jazzbands. Ook dat was geen levensdoel voor hem.

Samenvatting

Claude woont als jongetje met zijn alleenstaande moeder in een kelderverdieping in New York. Zij doet dubbele uren als taxichauffeur om rond te komen, en heeft weinig aandacht en liefde voor haar zoontje.
Op zekere dag begint hij te spelen op de kleine witte piano met 64 toetsen, waarop zijn moeder niet meer speelt. De klank intrigeert hem zo, dat hij piano wil leren spelen. In een muziekwinkel enkele straten verder geraakt hij aan een leerboek voor beginners, en van de eigenaar mag hij terugkomen wanneer hij het uit heeft om te laten horen wat hij ervan terecht brengt. En dat is bijzonder goed.

De muziekhandelaar Weisfeld wordt zijn mentor. Via hem krijgt hij de mogelijkheid om van enkele concertpianisten les te krijgen uit zijn kennissenkring. Het wordt een typisch Amerikaans verhaal over beginnen in de goot en eindigen bij the rich & the famous. Conroy weet waarover hij praat als het op pianospelen aankomt. Maar lezers die geen muziekacademie of conservatorium gevolgd hebben, zijn waarschijnlijk af en toe de pedalen kwijt.

Als persoon is Claude geen wonderkind, maar een Ă©Ă©nzaat die toekijkt, en af en toe iets vraagt. Hij kan zich niet goed inleven in anderen. Zijn interpretatie van liefde lijkt gedistilleerd uit jarenlang 3 films per week in de buurtbioscoop tijdens zijn jeugd: lichamelijke liefde op het eerste gezicht.

Naarmate hij meer succes heeft als pianist, begint hij zich af te vragen waaraan hij dat te danken heeft, en ook, wie zijn vader is. Pas wanneer hij gefrustreerd raakt bij zijn pogingen om grote muziekstukken te componeren, en zijn huwelijk met Lady op de klippen loopt, zit hij op de bodem.

De mokerslagen van de sloophamer op de panden naast de muziekwinkel die hij van zijn mentor geërfd heeft, brengen hem de inspiratie voor een pianoconcerto. Het natrillen van de snaren van de piano’s in twee akkoorden, leveren hem een motief dat zijn aandacht terug focust op wat hij doodgraag wil: componeren. Al de rest volgt later.

Commentaar

Body and Soul is geschreven als een filmscenario voor een Hollywood film. Een hele reeks episodes uit het leven van Claude volgen elkaar op, telkens op een andere plaats en een stuk later in zijn leven. In het eerste derde van het boek valt hij op muziekgebied voortdurend met zijn kont in de boter. In de marge raakt hij zelfs aan een beurs voor een dure privéschool en een legaat van een weldoener, waardoor hij aan een kleine universiteit kan studeren. Maar het is lastig om een samenhangend beeld van zijn karakter te krijgen en hoe hij in de wereld staat. Daarna komt er meer lijn in het boek.

Geladen zaken uit de geschiedenis van de V.S. komen zijdelings aan bod: de communistenjacht in de jaren 50, het racisme tegen de zwarte burgers, discriminatie van homo’s en van vrouwen, misbruik van minderjarigen, intimidatie van gewone mensen door het grote geld enz. Maar eigenaardig genoeg heeft dat ogenschijnlijk weinig invloed op de evolutie van de karakters.

Om concertpianist te worden moet men tussen de 15 en 25.000 uren oefenen. Aanleg helpt in het begin omdat het fijn is vooruit te gaan, maar het is niet de hoofdzaak. Het komt erop aan om gemotiveerd blijven om meer dan 10 jaren lang al je tijd in oefenen te steken. Ik hoopte in dit boek onder één of andere vorm te lezen hoe Claude dat voor elkaar kreeg. Buiten dat hij, eens hij voor een piano zat, rustig en geconcentreerd werd en dat het spelen ging zonder erover na te denken, in “flow”, en dat het enige was dat hij heel goed kon, heb ik niet veel gevonden. Van plankenkoorts had hij geen last, in tegenstelling tot de vioolvirtuoos Frescobaldi, waarmee hij enkele heel geslaagde concerten gaf als invaller voor de voorziene pianist.

Claude realiseerde zich wel dat om aan de top te spelen, vlot noten (partituren) kunnen lezen en je instrument beheersen niet voldoende is. Niet elke muzikant is in staat in zijn hoofd te horen hoe de muziek zou kunnen of moeten klinken. Ik denk dat zoiets niet op het einde van de opleiding komt maar in het begin: om muziek te leren spelen moet men eerst leren luisteren om te horen, zoals een beeldend kunstenaar eerst moet leren zien om waar te kunnen nemen. Er kan niets naar buiten komen wat niet in de geest zit. Behalve een gelukstreffer die je geen tweede keer kan herhalen.

Vaak komt er een gedetailleerde uitleg over hoe een bepaald muziekstuk geĂŻnterpreteerd zou kunnen of moeten worden, maar die is niet te volgen voor wie het stuk niet in detail kent. Ik zou het vergelijken met de beoordeling van een bepaalde wijn waar de typische kenmerken van worden aangegeven vb. gemaakt met merlot en cabernet-sauvignon druiven, dat de neus mooi ontwikkeld en complex is met kruidige tonen, en de smaak fruitig, met zijdezachte tannines, en een lange afdronk heeft. Maar waarbij de lezer zich niet kan inbeelden hoe die wijn zou proeven, ook al kent hij de termen wel, tenzij hij weet dat het een Bordeaux is en hij geregeld wijnen drinkt die erop lijken.

De opmerking van Frescobaldi dat recensenten en journalisten niet veel afweten van muziek, en hun recensie enkel bedoeld om de ticketverkoop aan te jagen, lijkt me een sneer die niet waar is. Je hoeft geen uitzonderlijke muzikant te zijn om goede muziek te appreciëren, net zoals je niet eens hoeft te kunnen koken om lekker eten te waarderen. En les goûts et les couleurs ne se disputent pas. Goede recensenten kunnen woorden vinden om liefhebbers van het genre te laten aanvoelen dat bepaalde van hun verwachtingen niet ingelost zullen worden, zonder de uitvoerder de bodem in te boren.

Alles bij elkaar lijkt Conroy heel wat werk verzet te hebben om zich in zijn onderwerp te verdiepen, over muziek en musiceren en over New York na de tweede wereldoorlog tot in de jaren zestig, maar over wat er in het hoofd en het hart van Claude omgaat blijf ik voor een stuk op mijn honger zitten. ( )