Opnieuw rijst in dit derde en laatste deel van de Jezus-trilogie de vraag in hoeverre Coetzee met de David-figuur een verwijzing naar Jezus van het Christendom heeft gemaakt of niet, en wat daar dan wel de bedoeling van mag zijn. Opnieuw zijn er elementen die op een link wijzen, maar andere die het dan weer tegenspreken. Ik laat het debat daarover eerlijk gezegd liever rusten en richt me op wat me in dit derde deel heeft geraakt, en wat afgestoten.
Aan de positieve zijde staat opnieuw die intrigerende Simon-figuur, de ‘adoptievader’ van de jonge David. Coetzee heeft de karakteristieken van deze figuur mooi doorgetrokken: hij blijft de man die alles beredeneerd en rationeel benadert, de bezorgde ouder die niet anders kan dan zich met de levensloop van David bemoeien, maar die intussen wel weet hoe beperkt zijn rol is, door het heel eigenzinnige karakter van David en door de manier waarop hij door anderen voortdurend op zijn plaats wordt gezet. Ik weet dat mijn sympathie voor Simon zeker te maken heeft met eigen persoonlijke ervaringen.
Knap vind ik ook hoe Coetzee het mysterieuze rond het leven en de dood van David weet op te wekken en in stand te houden, zonder een eenduidige conclusie toe te laten. Veel andere reviewers haalden het al aan: David mag dan misschien een mislukte Messias-zijn, we kunnen niet anders dan vaststellen dat hij bij veel anderen iets losgemaakt heeft, ook al herkennen we ons daar niet in. Dat heeft zeker niet alleen met de religieuze link te maken, maar absoluut ook met de kracht van verhalen die over anderen worden verteld, en dus ook met de kracht van de romankunst. Misschien is dat nog het sterkste gevoel dat na deze trilogie overblijft: het mysterieuze en onwezenlijke dat in de drie delen voortdurend opduikt en je als lezer voor raadsel stelt, blijft prikkelen en uitdagen, houdt je bezig; er zijn niet veel krachten in het leven die daartoe in staat zijn, en het is dus een kleine krachttoer dat Coetzee dat, zonder opzichtigheid weet op te wekken.
Tegelijk had ik bij de lectuur van dit derde deel toch ook een gevoel van teleurstelling: het verhaal is iets minder uitgesponnen en gelaagd dan de vorige delen, en na afloop zit je onvermijdelijk met de vraag, “is het dit”? En terwijl je die vraag stelt, bekruipt je tegelijk het gevoel dat die vraag niet alleen draait rond het verhaal van David, Simon en Inès, maar evengoed rond het leven. “Is het dit?”, of in de woorden van David zelf: “waarom ben ik hier?”. Hoevelen van ons stellen zich deze vraag niet op een bepaald moment in hun leven, en zeker op kantelpunten. Waarmee ik me er weer op betrap dat, ondanks dat vage gevoel van teleurstelling, Coetzee je toch weer flink bij de lurven heeft genomen. Hoed af! ( )