's Ochtends was er hoop.

Dit is het eerste deel van de autobiografische Kopenhagen trilogie waarin Tove Ditlevsen haar jaren tussen vijf en vijftien beschrijft. Wanneer ik naar het boek kijk, krijg ik het gelijk koud. Ergens is het heel afstandelijk geschreven maar tegelijkertijd is dat ook begrijpelijk als je meebeleeft hoe Tove als klein kind in angst leeft voor haar ouders. Haar moeder is onvoorspelbaar in haar gedrag en haar vader drinkt. Kleine kinderen passen zich op alle mogelijke manieren aan om te overleven.

Het is echter niet alleen de thuissituatie waarin ze niet helemaal veilig is. Ook op school valt ze buiten de boot omdat ze andere interesses heeft dan de andere kinderen van haar leeftijd. Akelig vind ik het dan ook om te lezen dat ze bevriend raakt met een twee jaar jonger meisje waarvan later blijkt dat ze ook bij haar niet helemaal zichzelf kan zijn omdat ze zo verschillen.

Dit eerste deel beslaat nog geen honderdvijftig bladzijden en ik vroeg me af waarom dit in een trilogie is uitgegeven. Want alleen dit eerste deel zegt mij nog niet heel veel. Het voelt als een schets, als een opmaat naar iets dat later staat te gebeuren. Iets dat niet op zichzelf kan staan en daarom onaf aanvoelt. Het is dan ook dat ik weet dat er nog twee delen zijn dat ik dit boekje wel oké vind. Maar zonder die delen zou ik dit boek veel te mager hebben gevonden.

Dus nu snel door naar deel twee met de titel Jeugd. ( )

De Deense schrijfster Tove Ditlevsen (1917-1976) begon halfweg de jaren ’60 aan een autobiografische trilogie, die haar uiteindelijk de hoogste roem zou opleveren. Ze was toen bijna 50, voor veel mensen het moment om de staat van hun leven op te maken. In de meeste gevallen wordt de kindertijd dan als de gelukkigste periode voorgesteld, een tijd van geborgenheid en onbezorgdheid. Niet zo bij Ditlevsen. Dit korte boekje staat vol met erg wrange typeringen van haar kindertijd, zoals: “welke kant je je ook wendt, je stoot tegen je kindertijd en bezeert je eraan omdat hij hoekig en hard is, en het houdt pas op als hij je volledig aan stukken heeft gescheurd”.
Ditlevsen groeide op in een proletarisch milieu en als we deze memoires mogen geloven dan heeft vooral het gebrek aan aandacht en tederheid vanwege haar kolerieke moeder haar voor het leven getekend. Voor het overige heeft dit coming-of-age-relaas al de typische kentrekken: de worsteling met de geheime van de wereld van de volwassenen, de drang om ‘normaal’ te zijn of toch als zodanig erkend te worden, de ontdekking van haar eigenheid (ze begint al vroeg gedichten te schrijven), en het gevecht met de sociale conventie dat meisjes en vrouwen zich moeten ‘voegen’.
Dit is een erg conventioneel opgebouwd en dus vlot leesbaar boek; het volgt gewoon de chronologie van de kinderjaren, uitgesmeerd over een twintigtal episodes. De scherpe observaties en de onderkoelde, licht-naturalistische ondertoon, geeft het een eigen beklemmend cachet. Vooral het 6de hoofdstuk, met een algemene, en dus erg negatieve typering van de kinderjaren beklijft. ( )

Tove groeit na de Eerste Wereldoorlog op in een arbeiderswijk in Kopenhagen waar werkloosheid en armoede heersen. Ze heeft weinig vriendinnen en vult haar poesiealbum met zelfgeschreven gedichten en hunkert naar acceptatie
(Deel 1 van trilogie) ( )