Het begint allemaal met haaien. Die mogen dan geen al te sympathieke reputatie hebben, in ‘Sharks in the Time of Saviours’, de debuutroman van de Amerikaanse schrijver Kawai Strong Washburn, tonen ze zich van hun meest empathische kant. Ze redden namelijk de kleine Nainoa Flores uit zee en bezorgen hem terug bij zijn ouders. Deze scene aan het begin van het boek én de titel, waarin Gabriel Garcia Marquez’ ‘Liefde in tijden van cholera’ nagalmt, maken meteen duidelijk dat dit een magisch realistisch verhaal gaat worden. Het boek won in 2021 de PEN/Hemingway Award voor beste debuutroman en werd gepromoot door de boekenclub van Barack Obama. Het is niet in het Nederlands vertaald.

Het boek draait om het Hawaiiaanse gezin Flores, dat naast de miraculeus geredde Nainoa bestaat uit moeder, vader en twee andere kinderen. Het incident met de haaien, dat plaatsvindt in 1995, heeft een vergaand effect op het gezin en hun onderlinge relaties. Nainoa’s ouders - die in armoede leven - zien in het incident een teken van de voorouders en verwachten dat hun zoon zal uitgroeien tot een redder. Niet alleen van hun gezin, maar ook van het Hawaiiaanse volk als geheel. Dit legt een grote druk op Nainoa en maakt tegelijk dat de andere kinderen in zijn schaduw komen te staan. Welke gevolgen dat heeft, ook in de verdere toekomst, vertellen de gezinsleden elk in hun eigen hoofdstukken, waarbij overigens niet alle personages even uitgebreid aan bod komen. De vraag die lang open blijft staan is of de ouders van Nainoa de boodschap van de voorouders wel goed begrepen hebben.

Kawai Strong Washburn werd geboren in Hawaii en groeide daar ook op. Hoewel zijn ouders van elders komen, is duidelijk dat hij goed bekend is met de oorspronkelijke Hawaiiaanse cultuur en mythologie. De magische elementen in het boek leunen sterk op die mythologie. Bijvoorbeeld worden er 'Night Marchers' ten tonele gevoerd (geesten van overleden strijders die ‘s nachts rondmarcheren met brandende fakkels) en voorouders die in de vorm van dieren boodschappen doorgeven aan de levenden. Maar stel het je allemaal vooral niet al te sprookjesachtig voor, want Washburn heeft juist ook veel aandacht voor realistische aspecten van het leven van de oorspronkelijke bevolking in het moderne Hawaii. Dat gaat niet over zonvakanties, zee, surf en gezellige cocktails, maar juist over schrijnende sociale kwesties, zoals armoede, werkloosheid en door armoede ingegeven migratie.

Die mix van lokale mythologie en de harde realiteit maakt dit in de eerste plaats een interessant boek. Het opent de deur naar een heel ander soort Hawaii dan het clichébeeld ervan en doet je nadenken over de parallellen tussen het lot van de oorspronkelijke bevolking daar en dat van de Native Americans in het vasteland van de VS. Ook is het boek afwisselend om te lezen, door het schakelen tussen de vertellers met hun verschillende karakters en visies.

Tegelijk zijn er ook wel wat dingen op aan te merken. Zo zijn er een paar wispelturige plotwendingen, bijvoorbeeld als het gaat om de basketbalcarrière van de oudste zoon (het ene moment gaat het slechter dan ooit, maar in een volgend hoofdstuk heeft hij ineens een beurs) of de relatie tussen de jongste dochter en haar vriendin. Bij al die uitwijdingen over het studentenleven van die kinderen verdwijnt het centrale thema - de relatie tussen de Hawaiianen en hun geboortegrond - af en toe wel heel ver naar de achtergrond. Dat gezegd hebbend is dit een boek dat zeker aan te bevelen is aan iedereen die op zoek is naar een nieuw en origineel perspectief op een schijnbaar bekend stukje van de wereld. ( )