Matthieu Kockelkoren
In zijn omvangrijke romancyclus 'Les Rougon-Macquart' wil de Franse auteur Emile Zola (1840-1902) met wetenschappelijke pretenties de invloeden beschrijven van milieu en erfelijkheid over vijf generaties van een familie. In het zelfstandig leesbare vijfde deel 'La faute de l'abbé Mouret' (1875) voert hij de jonge Serge Mouret ten tonele die als 'levend lijk' van het seminarie kwam en een levensvreemde, Maria-vererende pastoor wordt in een Provençaals gehucht. Een erfelijk bepaalde zenuwzwakte doet hem lichamelijk bezwijken, maar op het naburige landgoed Paradou waar hij moet herstellen ontmoet hij het aldaar verblijvende 'wilde natuurmeisje' Andine. Volgens Zola zal zijn fout nu hierin bestaan dat hij na grote gewetensbezwaren de Religie verkiest boven de Natuur. De (goed vertaalde) roman is natuurlijk een product van zijn tijd ( karakters zijn zwart-wit, gevoelens extreem, intrige voorspelbaar, documentatie uitputtend), maar is sterk geschreven en heeft soms de lyrische dimensie van een meeslepend prozagedicht. Kleine druk.

De jonge pastoor Mouret wordt helemaal overspannen en doodziek van zijn verering voor Maria. Zijn oom die dokter is, stuurt hem ter genezing naar een verlaten landhuis met een paradijselijke tuin. Een jong meisje verzorgt hem en slaagt er in de pastoor weer te doen leven. Ze worden verliefd op elkaar, met alle gevolgen van dien. Als Mouret dan plotseling weer met de buitenwereld geconfronteerd wordt, beseft hij dat hij zo niet verder kan. Hij probeert zijn werk als pastoor weer op te nemen. Het meisje probeert tevergeefs hem van gedachten te doen veranderen. Het lukt niet en dat wordt haar dood.

Jonge pastoor in bekrompen 19de eeuws Frans plattelandsdorp draait door en wordt ziek. Zijn al te vurige aanbidding van Maria speelt daarbij een belangrijke rol. Door tussenkomst van een oom belandt hij op een landgoed in de buurt, dat niet toevallig de naam Paradou draagt en waar hij wordt opgelapt door de wilde en toch zorgzame jongedame Albine (16). Hun vele en lange wandelingen door de weelderige natuur van het landgoed - inderdaad een soort Hof van Eden, op ongetwijfeld zeer naturalistische wijze pagina's lang beschreven - eindigen na een langdurige toenaderingsperiode tenslotte in het bedrijven van de liefde onder een boom. Vervolgens wordt de betovering vrijwel direct verbroken en keert pastoor Mouret door een gat in de muur van het landgoed terug naar het dorp waar hij zich met nog meer ijver dan voorheen op zijn religieuze leven stort. Albine kwijnt ondertussen weg en sterft tenslotte als blijkt dat Mouret niets meer van haar wil weten.
De aardse vorm van liefde tussen twee mensen wordt in dit boek diametraal tegenover de religieuze vorm van liefde voor God en Maria geplaatst. De schrijver lijkt een voorkeur voor de eerste vorm van liefde te hebben en tussen de regels door de tweede vorm te bespotten. Hoewel het thema van de worsteling (van de kerk) met liefde en seksualiteit en hoe dit te verenigen is met de liefde voor het hogere ook in de huidige tijd niet onbekend voorkomt, is het mij niet geheel duidelijk wat Zola nu precies met dit boek wil zeggen. Het verhaal is onevenwichtig opgebouwd en het thema is nogal plat uitgewerkt. Dat Zola desondanks de aandacht vast weet te houden is knap en pleit voor zijn schrijfstijl. Subliem vertaald. ( )