Een ongewone samenstelling van een boek. Het grootste deel bestaat uit meningen die eigenlijk het boek vormen dat wordt geschreven en het onderwerp is van deze roman. Het tweede onderdeel is de weergave van de gesprekken en gedachten van de schrijver en het derde deel geeft de gesprekken en gedachten weer van de personen met wie de schrijver in contact komt. Het lezen van dit boek wordt daardoor nogal omslachtig omdat je voor de drie verschillende delen niet altijd op dezelfde pagina bent.

Inhoudelijk best interessant hoewel heel wat redeneringen te weerleggen zijn. De schrijver heeft inderdaad zoals hij trouwens zelf aanhaalt een naïeve linkse opvatting waarbij hij idealiseert en de ogen sluit voor de linkse wandaden. Hij haalt ook meermaals typisch linkse auteurs aan zoals T Judt, Foucault enz. ( )

Een wereldberoemd, gevierd schrijver die zichzelf te kijk zet, zijn verdienste in twijfel trekt, en aangeeft hoe futiel zijn literaire werk eigenlijk is, dat is wat Coetzee ons in dit merkwaardige boek presenteert.
Coetzee zet je aanvankelijk op het verkeerde been met een reeks korte essays over allerhande kwesties, in het begin vaak internationale politiek en mensenrechten. Uiteraard hebben we al vlug de indruk dat hier de auteur zelf spreekt, vermomd achter het wel heel doorzichtige alter ego ‘JC’, een Zuid-Afrikaanse schrijver op leeftijd, wat ziekelijk en vereenzaamd, sinds een tijd levend in Australië, en al even gedesillusioneerd in de politiek die dat land voert op internationaal gebied (mee met de VS Irak bezettend, de mensenrechten aan banden leggend via antiterreurwetten en even hard voor vluchtelingen als Zuid-Afrika voor zwarten was onder het apartheidsregime). Met andere woorden: hier is de stem aan het woord van wat we voor de gemakkelijkheid maar de linksgerichte redelijkheid zullen noemen, zelf houdt JC het op anarchisme.
Al onmiddellijk voegt Coetzee daar een tweede en later ook een derde ‘melodie-lijn’ aan toe, ook letterlijk zichtbaar met een in drieën ingedeelde bladspiegel. De tweede melodie/laag lijkt heel wat trivialer en gaat over de omgang van de oudere auteur met een Filippijnse schone die hij inhuurt om een manuscript uit te tikken; aanvankelijk draait deze verhaallijn vooral om de nogal zielige obsessie van de oudere man (door haar Senor C genoemd) voor de charmes van zijn secretaresse. In de derde verhaal-/melodielijn horen we de stem van de Filippijnse zelf, en blijkt die aanvankelijk bewust gebruik te maken van haar charmes. Maar op een bepaald punt draait haar focus naar wat de oude man schrijft, brengt ze onder woorden wat dat met haar doet (ze vindt het eigenlijk allemaal nogal betweterig) en ontwikkelt ze geleidelijk sympathie voor de zielige oude man. Ze brengt hem er zelfs toe de invalshoek van zijn schrijfsels meer introspectief te maken en meer over het leven en literatuur te schrijven. Dat leidt tot een breuk met haar vriend, een intelligente maar ronduit onbehouwen Australiër die de auteur in een dronken bui kleineert, met argumenten waar ook wel een grond van waarheid in zit.
De drie melodieën leveren samen een heel complex, rijk boek op dat je voortdurend vanuit verschillende invalshoeken kan benaderen. Intrigerend, maar toch niet helemaal geslaagd. Naar mijn aanvoelen had Coetzee vooral de tweede verhaallijn beter moeten stofferen en uitwerken, want nu komt de platonische toenadering tussen de Filippijnse en Senor C eigenlijk niet helemaal tot zijn recht. Het zijn de korte, droge essays (‘meningen’) die de hoofdtoon blijven aangeven, ten koste van de echte verhaallijn. En dat is spijtig. ( )

Wanneer een kwalitatief goed stuk proza kennelijk niet uit de pen wil vloeien, dan maar een aantal meningen en gedachten op papier zetten en laten uitgeven. Het boekje bestaat uit drie, verdeeld over alle bladzijden, onderdelen waarvan de dagboeknotities het grootste deel vormen. De twee onderliggende verhaallijnen zijn wel aardig doch uiterst dun gesponnen en erg gekunsteld: een déjà vu is snel geboren. De schrijver geeft ook zelf aan dat het opschrijven van zijn gedachten en meningen op uitnodiging van zijn Duitse uitgever plaatsvindt, kortom: “brood op de plank”.
Het positieve is dat wat hij schrijft wel erg mooi is geformuleerd, tekstueel is het klasse. Ook zijn overpeinzingen, observaties en meningen zijn het lezen meer dan waard.
Conclusie: we kunnen zonder dit geschriftje maar nu het er toch is moeten we er maar van genieten, de inhoud biedt daartoe wel gelegenheid. ( )