Klik op een omslag om naar Google Boeken te gaan.
Bezig met laden... Nacht in de middag (1940)door Arthur Koestler
Folio Society (290) 20th Century Literature (458) » 17 meer All Things Russia (21) Russian Literature (110) Sonlight Books (626) Fake Top 100 Fiction (77) German Literature (440) Bezig met laden...
Meld je aan bij LibraryThing om erachter te komen of je dit boek goed zult vinden. Op dit moment geen Discussie gesprekken over dit boek. Nacht in de middag - Arthur Koestler In dit boek (213 p., vertaling Koos Schuur) beschrijft Koestler hoe voormalig partijbons Roebasjow er in drie verhoren geleidelijk toe wordt gebracht te ´bekennen´ dat hij heeft samengespannen tegen de partij en een aanslag op Stalin (die in het boek overigens, net als de USSR, niet met name wordt genoemd) heeft beraamd. Het kostte me in het begin wat moeite om in het verhaal te komen: Roebasjow is een echte partijman een heeft dus een communistische denkwijze en redeneertrant, hij is een intellectueel die veel nadenkt over het communisme en daarmee een stijve, vreugdeloze wereld neerzet. Maar toen ik hier eenmaal aan gewend was, vond ik het boek steeds interessanter en zelfs spannend worden. Duidelijk was dat Roebasjow wel twijfels en kritiek had over de strakke lijn van Stalin, maar ook dat hij nooit ook maar iets had ondernomen in de richting van hetgeen waarvan hij werd beschuldigd. Hij was dan ook vast van plan niets te ´bekennen´ en zich achter de schermen ter dood te laten brengen (de zaak afdoen met een administratief vonnis werd dat genoemd, als ik me goed herinner). Maar dat wil de partij niet: er moeten zondebokken zijn die in het openbaar kunnen worden aangeklaagd en bekennen. Aanvankelijk wordt Roebasjow ondervraagd door een vroegere vriend, Iwanow, maar die wordt - kennelijk omdat hij Roebasjow niet hard genoeg aanpakt, vervangen door een 'nieuwe' communist, die het wel lukt Roebasjow subtiel tot een bekentenis te brengen. Hij doet dat niet door Roebasjow 'echt´ te martelen, maar 'slechts' door hem uit te putten. Deze ondervrager, Gletkin, weet precies wat hij doet. Als zijn secretaresse hem feliciteerd nadat Roebasjow gebroken is, kan hij kort zijn: "´Dit,´zei hij met een blik op de lamp, ´plus gebrek aan slaap en lichamelijke uitputting. Het is een kwestie van gestel.´" (p. 199). Daarmee heeft hij Roebasjow gebroken, zodat hij uiteindelijk bekent wat de partij wil horen en uiteindelijk wordt geëxecuteerd. Een indrukwekkend boek dat qua stijl wat gedateerd overkomt maar ook gedachten bevat over macht die nog steeds het overdenken waar zijn. Enkele citaten: Iwanow aan het woord: "Er zijn slechts twee begrippen van menselijk ethica en die staan lijnrecht tegenover elkaar. De ene ervan is Christelijk en menselijk, verklaart de individu voor heilig en beweert dat de regels der rekenkunde niet mogen worden toegepast op menselijke eenheden. De andere bouwt op het grondbeginsel dat een gemeenschappelijk doel alle middelen rechtvaardigt, en niet alleen toestaat maar verlangt, dat de individu op iedere wijze ondergeschikt is en opgeofferd wordt voor de gemeenschap - de erover mag beschikken als over een proefkonijn of een offerlam. De eerste opvatting kan worden genoemd anti-vivisectiemoraal en de tweede vivisectiemoraal. Bedriegers en dilettanten hebben altijd getracht beide opvattingen dooreen te mengen; in de praktijk is het onmogelijk. Wie ooit belast wordt met macht en verantwoordelijkheid ontdekt bij de eerste gelegenheid, dat hij moet kiezen; en hij wordt onvermijdelijk naar de tweede gedreven." (p. 133) "De beschuldiging bestond uit zeven punten en tot nog toe had hij slechts één ervan bekend. Hij had geloofd dat hij de beker der vernedering tot de bodem had leeggedronken. Nu moest hij ontdekken, dat machteloosheid evenveel stadia had als macht; dat nederlaag even duizelingwekkend kon zijn als overwinning en dat haar diepten peilloos waren. En stap voor stap dwong Gletkin hem de ladder naar beneden." (p. 178) "De Partij ontkende de vrije wil van het individu - en tezelfdertijd eiste ze zijn gewilde zelfopoffering. Ze ontkende zijn vermogen te kiezen tussen twee alternatieven en tezelfdertijd eiste ze dat hij voortdurend de juiste zou kiezen. Ze ontkende zijn vermogen goed en kwaad te onderscheiden - en tezelfdertijd sprak ze pathetisch van schuld en verraad. Het individu stond in het teken van economische noodzakelijkheid, een wieltje in een uurwerk dat voor eeuwig was opgewonden en niet tot stilstand gebracht kon worden of beïnvloed - en de Partij eiste dat het wieltje op zou staan tegen het uurwerk en zijn loop zou veranderen. Er zat ergens een fout in de berekening; de vergelijking klopte niet." (p 215) Knap, de definitieve afrekening met de Sovjetunie, en dat op een ogenblik dat nog half intellectueel Europa dweepte met de Sovjetunie. Onbegrijpelijk dat na Koestler Sartre nog bleef vasthouden aan het sovjetmodel. Literair geen absolute hoogvlieger, maar toch mooi uitgeschreven, met vooral knappe dialogen.
Koestlers Roman ist auch nach dem Zerfall der Sowjetunion ein wichtiges historisches und politisches Zeugnis. Er zeigt Einblicke in die Instrumentalisierung des Individuums durch das stalinistische Regime und lässt eine vage Ahnung entstehen, was es damals hieß, sich einer totalitären Ideologie unterwerfen zu müssen - in einer Zeit, in der viele Menschen ohne Partei keine Existenz hatten. Es ist eine Ahnung, die wie eine Sonnenfinsternis ihren dunklen, langen Schatten wirft: Einen Schatten auf das Verständnis von Moral in einem ganz und gar unmoralischen System. Onderdeel van de reeks(en)Onderdeel van de uitgeversreeks(en)Destinolibro (20) — 10 meer Lanterne (L 29) Le livre de poche (0035) Modern Library (074.3) Penguin Modern Classics (539) Áncora y Delfín (37) Is opgenomen inHeeft de bewerkingBestudeerd inHeeft als een commentaar op de tekstHeeft als studiegids voor studentenErelijsten
Een oudere communist wordt gevangen gezet tijdens het Stalinbewind in de jaren dertig. Gedurende zijn gevangenschap komen de herinneringen aan zijn leven op: zijn politieke loopbaan, de secretaresse op wie hij verliefd was en die door zijn toedoen ter dood gebracht werd. Vertwijfeld vraagt hij zich af of hij misdaden moet bekennen die hij nooit begaan heeft. Geen bibliotheekbeschrijvingen gevonden. |
Actuele discussiesGeenPopulaire omslagen
Google Books — Bezig met laden... GenresDewey Decimale Classificatie (DDC)823.912Literature English & Old English literatures English fiction Modern Period 1901-1999 1901-1945LC-classificatieWaarderingGemiddelde:
Ben jij dit?Word een LibraryThing Auteur. |
Nacht in de middag gaat over universele thema’s als het spanningsveld tussen het individuele geweten (‘ik’) en verantwoordelijkheid voor het collectief (‘wij’) en de betekenis van het persoonlijke geweten en de moraal en is daarmee - lang voor het verschijnen van Orwells 1984 en Kravchenko’s Ik verkoos de vrijheid - de eerste literaire aanklacht tegen het totalitarisme in het algemeen en dat van Stalin in het bijzonder. Alleen een ex-communist als Koestler heeft de dogma’s van het bolsjewisme zo vlijmscherp kunnen fileren.
Historicus Wim Berkelaar schreef het nawoord bij deze uitgave. De oorspronkelijke vertaling van Koos Schuur uit 1946 werd grondig herzien door Nils Buis.