“Erpenbeck is een schrijfster voor herkauwers”, schreef ik na het lezen van Aller Tage Abend en Heimsuchung. Wel, dat is hier minder het geval. Deze roman is het verhaal van een liefdesrelatie tussen een 19-jarige studente, Katharina en een 53-jarige, getrouwde, schrijver Hans. Aanvankelijk charmeert de passionele wederzijdse aantrekkingskracht wel, maar geleidelijk aan wordt duidelijk dat dit een erg ongezonde relatie is, jaloersheid en sadomasochisme gaan er intrinsiek deel van uit maken, en toch blijven de twee aan elkaar vastgeklonken. Het gaf me een erg ongemakkelijk gevoel. Om maar een voorbeeld te geven: hun eerste seksuele omgang hadden ze op de tonen van Mozarts Requiem, dat zegt genoeg over de donkere kant van de passionele relatie.
Een constante in het werk van Erpenbeck, en ook hier weer een boeiend element, is de link die ze maakt met de Duitse geschiedenis: het verhaal begint in het Oost-Berlijn van 1986 en eindigt na de val van de Muur; via flashbacks komen zowel de nazi-oorlogsjaren als de prille jaren van de Bondsrepubliek en de DDR in beeld; en op het eind zijn het vooral de pijnlijke aspecten van de Wende van 1989-91 die duidelijk in de verf worden gezet. Het politieke verhaal versterkt op die manier de ongemakkelijke evolutie van de relatie tussen Katharina en Hans, en vice versa. Het is alsof de schrijfster wil aangeven dat er geen happy end te vinden is in beide gebieden, het persoonlijke en het publieke.
Dat maakt dit boek tot een heel donker werk. En de stijl versterkt dat nog: het is geschreven is in een heel afstandelijke toonaard, Katharina en Hans bewegen zich bijna mechanistisch, zelfs emotieloos. Op een bepaald moment deed het verhaal me zelfs erg denken aan de donkere, verstilde beelden in Wim Wenders’ film ‘himmel über Berlin’. Het is alsof Erpenbeck het ongemakkelijke van zowel de relatie als de politieke Wende extra in de verf wou zetten. Ik kan er niet aan doen, maar dit lag me niet echt; ondanks de manifest boeiende elementen in de cocktail, is dit voor mij toch een minder geslaagde Erpenbeck. Maar ze blijft zonder aarzeling één van de boeiendste schrijvers van het moment. ( )