Ik heet Karmozijn - Pamuk
Bijzonder boek dat inhoudelijk drie verhalen combineert: een liefdesverhaal, een detectiveverhaal èn, voor mij althans, een perfect informatief proza in een literaire en niet-belerende taal over de illuminatoren en de miniatuurschilders rond het jaar 1000 (Islam. tijd).
Enerzijds worden in dit boek de beroepsverschillen tussen de verluchters, de scribenten en de meester-miniaturisten beschreven. Anderzijds wordt het erg interessant wanneer de Europese schildertechnieken , vooral dan vanuit Italië (geologisch nog niet zo vermeld), de Oosterse miniatuurkunst gaat beïnvloeden. Vooral de scribenten en verluchters van Islamitische geschriften en boeken, die zich in hun productie erg strikt moeten houden aan de godsdienstige islamitische voorschriften , komen in een ideologische tweestrijd, die dan ook niet enkel ideologisch blijft maar ook in dit boek uitlopen in een aantal moorden en folteringen tussen voor- en tegenstanders van de 'vooruitgang'. De oosterse schildering staat immers voor de idealistische voorstelling van telkens dezelfde taferelen vanuit het goddelijke perspectief, en het meesterschap uit zich in die perfecte ideologische weergave; de westerse schildering staat daarentegen voor het naturalisme met herkenbare gezichten (meesterschap zit hem dan in de eigen unieke stijl) en het perspectief.
In de zuivere Islam mag in die tijd bij het 'schilderen' immers nooit het perspectief hanteren en nooit portretteren. Sommige Sultans en notabelen wensten toch dat hun eigen portret tot eer en glorie verborgen voorkwam in de erg kostbare miniaturen.....
Dit heimelijk portretteren werd hier in het westen ook veelvuldig toegepast, eveneens op vraag van de mecenas en/of de opdrachtgever, in de schilderijen van godsdienstige taferelen (Lam Gods...).
Het boek is knap geschreven in een mooie literaire stijl. Toch tweemaal een grammaticale fout in de zinsconstructie waargenomen, wrsch vanwege de vertaler(s).
Een echte aanrader, zeker voor wie interesse heeft in een mooie brok kunstgeschiedenis !
GT : score = 4 ( )

Pamuk heeft zijn best gedaan om de lezer in verwarring te brengen in dit boek. Het is opgebouwd uit 59 relatief korte monologen van verschillende personages die met elkaar in verband staan, maar ook van niet-menselijke personages (een muntstuk, een boom, een hond en het boek opent zelfs met een lijk dat spreekt, jawel). Faulkner dus, maar nog een stapje verder gedreven. Het duurt even voor je de verhaallijnen kunt onderscheiden. Plaats van het gebeuren is Istanboel, eind 16de eeuw. De belangrijkste verhaallijn is de discussie en strijd (letterlijk op leven en dood) tussen miniaturisten aan het hof van de sultan of de oosterse dan wel de westerse stijl moet worden gevolgd bij het verluchten van handschriften. De oosterse staat voor de idealistische voorstelling van telkens dezelfde taferelen (vanuit het goddelijke perspectief, en meesterschap uit zich in perfecte imitatie), de westerse voor het naturalisme met herkenbare gezichten (meesterschap zit hem dan in de eigen unieke stijl). De discussie verloopt op het scherp van de snee, want er gebeuren moorden, wat het boek een beetje doet lijken op “de naam van de Roos” van Umberto Eco (met gelijkaardige referenties aan Borges). De tweede verhaallijn draait rond de bevallige Sjekure die door verschillende mannen begeerd wordt nadat haar echtgenoot al 4 jaar vermist is.
De korte stukjes met telkens wisselend perspectief geven het boek vaart en doen je regelmatig nieuwe ontdekkingen doen; ook de vele oosterse verhalen geven het werk een onderhoudend, exotisch gehalte. En uiteraard is het gronddebat (realisme versus idealisme in de kunst) uitermate boeiend, maar tijdens het lezen kreeg ik meer en meer de indruk dat Pamuk het hier over iets anders heeft dan alleen maar een discussie over artistieke scholen. De tegenstelling islamitische-westerse kunst is veel te simplistisch, want ook in de islamitische kunst heb je (had je) realistische stromingen, terwijl het idealisme ook in de westerse kunst regelmatig weer de kop op stak. Pamuk lijkt zich aan te sluiten bij het Oriëntalistische voorstelling (“East is East and West is West, and never the twain shall meet”), wat toch een compleet achterhaalde visie is. Misschien was het hem enkel te doen om het ontmaskeren van het fundamentalisme (in dit boek vertegenwoordigd door de godvrezende miniaturisten), maar dan heeft hij het zich toch wel erg moeilijk gemaakt. Bovendien viel de verhaallijn rond Sjekure me ronduit tegen: zij is zo eendimensioneel voorgesteld (net als de andere vrouwenfiguur Esther) dat ik me ernstige vragen stel bij het vrouwbeeld van Pamuk.
Dus, onderhoudende en soms boeiende lectuur, maar ik had meer verwacht. ( )