Een (soms iets te) lang uitgesponnen relaas van een familie landarbeiders in Portugal, met een alleswetende, onvermoeibare, van perspectief wisselende en vaak meelevende of ironische verteller - een doorwrochte Portugese geschiedenis van de 20ste eeuw over de strijd tegen de armoede, tegen de grondbezitters, tegen de kerk, doorspekt met familieverhalen, anekdotes en verontwaardiging. Doet denken aan The Grapes of Wrath van Steinbeck, en af en toe zelfs aan De Kapellekensbaan van Boon. ( )

Met de Portugees-politieke gebeurtenissen van de laatste honderd jaar als sjabloon, vertelt Saramago het lot van vier generaties landarbeiders. Op zeer aansprekende wijze verhaalt hij over de bittere armoede en uitbuiting. De verhaallijn wordt regelmatig doorbroken door verschillende andere impressies hetgeen een gevolg is van de wijze waarop hij dit boek heeft gecomponeerd. Hij is verteller van een eigen verhaal, maar ook dat van de familie Mau-Tempo en vervolgens wordt weer commentaar geleverd en wordt ook het perspectief veranderd. Buitengewoon zijn de waarnemingen van een mier en een vogel (een wouw) die ‘zomaar tussendoor’ verrassende ontdekkingen in beeld brengen.

Orale literatuur, al lezend wordt het verhaal, afgewisseld met anekdotes, zonder adempauze verteld. En ook in dit boek valt weer dat grote inlevingsvermogen van de schrijver op. De observaties, de karakterschetsen en dat opvallende mededogen met ‘de geslagen’ mens.
De schrijver heeft een blad in de schrijfmachine gedraaid en is gaan schrijven, en al schrijvend ontstond dit boek. Een hommage aan talloos velen, vaak met naam genoemd, die leden onder niets ontziende grootgrondbezitters, de staat en de kerk.

‘En wie zijn dan die andere lieden, klein en weerloos, die met de grond mee geleverd worden, hoewel dat niet wordt vermeld in de koopakte, dode zielen, of leven ze nog ? ‘
Ja, ze kwamen tot leven dankzij dit indrukwekkende boek ! ( )