Gebaseerd op Lao-tse's Tao-teh-king (1 vd beroemdste werken op het gebied van de Chinese filosofie) verwoord de schrijver 81 strategieën voor de nieuwe tijd. Altijd goed om met regelmatig weer eens (hardop) te lezen voor de broodnodige bezinning in kwadrant 2...
Dit x trokken mij vooral
29 De paradox van dwingen (een harmonieus groepsproces kan niet worden afgedwongen)
66 Laag en open (wat we leiderschap noemen bestaat voornameleijk uit weten hoe te volgen)
68 Kansen (de grootste bestuurders scheppen alleen maar mogelijkheden)
77 Cycli (leiderschap gebaseerd op inzicht in tegenstellingen en cycli) ( )

Als ik maar één managementboek zou mogen meenemen naar een onbewoond eiland, dan zou deze adaptatie van de Tao Te Ching bovenaan mijn lijstje staan. De Tao Te Ching is een van de belangrijkste geschriften uit het taoïsme. De titel betekent zo veel als: een boek over hoe de dingen gebeuren. Het is een handleiding voor vorsten, die wordt toegeschreven aan Laotse (Lao Tzu, Laozi), een Chinese wijsgeer die leefde in de zesde eeuw voor Christus. Het bestaat uit 81 korte teksten, die ieder een bepaalde wijsheid over het leven en het leiderschap tot uitdrukking brengt. Deze teksten hebben de naam dat ze moeilijk te vertalen zijn. Dat komt niet alleen doordat de klassieke Chinese schrifttekens voor diverse interpretaties vatbaar zijn, maar ook omdat het wereldbeeld en de levensfilosofie waarop het boek gebaseerd is, niet meer de onze zijn. De psycholoog John Heider heeft dit probleem aangepakt door een aantal vertalingen van de Tao naast elkaar te leggen en op basis daarvan een hertaling te maken, die eer doet aan de geest van de tekst, maar in een taal die aansluit bij onze moderne inzichten in leiderschap en groepsdynamica. Het resultaat is opmerkelijk. Waar andere vertalingen doods en archaïsch blijven, heeft die van Heider iets sprankelends. Het is duidelijk dat hier een therapeut met een sterk ontwikkeld taalgevoel aan het woord is. Je kunt bij het lezen als het ware zijn stem horen – een stem met gezag, maar ook een stem die zachtaardig is en die steeds vriendelijk en begripvol blijft klinken. Heel knap.

Uitgeverij Contact heeft in 1987 een Nederlandse vertaling van The Tao of Leadership op de markt gebracht. Maar in die vertaling hoor ik de sprankelende toon van John Heider helaas niet meer terug. De tekst is veel te vrij uit het Engels vertaald en ik vrees dat de vertaler George Hulskramer niet thuis is in de wereld van de psychologie en de hypnotherapie, waardoor hij allerlei subtiele nuances in het taalgebruik van Heider gemist heeft. Let ook op zijn vertaling van de titel van het boek: De Tao van Leiderschap – Strategieën voor de Nieuwe Tijd. Ik vraag mij af, of dat niet "het Leiderschap" en "een Nieuwe Tijd" had moeten zijn. Maar veel erger vind ik het, dat hij de Nederlandse ondertitel zelf bedacht heeft en met die "Strategieën" de plank volledig misslaat. Een van de inzichten van het boek is immers, dat de wijze leider geen vooropgezette theorieën, strategieën of plannen heeft, maar gewoon zichzelf is en zijn kracht ontleent aan zijn innerlijke evenwicht.

Een van de mooiste teksten uit de The Tao of Leadership vind ik #17, waarin de wijze leider wordt vergeleken met een vroedvrouw:

The wise leader does not intervene unnecesarilly. The leader's presence is felt, but often the group runs itself. Lesser leaders do a lot, say a lot, have followers, and form cults. Even worse ones use fear to energize the group and force to overcome resistance. Only the most dreadful leaders have bad reputations. // Remember that you are facilitating another person's process. It is not your process. Do not intrude. Do not control. Do not force your own needs and insights into the foreground. If you do not trust a person's process, that person will not trust you. // Imagine that you are a midwife; you are assisting at someone else's birth. Do good without show or fuss. Facilitate what is happening rather than what you think ought to be happening. If you must take the lead, lead so that the mother is helped, yet still free and in charge. When the baby is born, the mother will rightly say: "We did it ourselves!" ( )