Vlucht naar de vrijheid

Het Levensverhaal van Frederick Douglass, Autobiografie van de belangrijkste strijder tegen de slavernij

Reeds lang heb ik een grote interesse in geschiedenis en de laatste jaren is deze geëvolueerd naar een interesse in het verleden van de ’gewone mens’. Verhalen over keizers en koningen hebben we voldoende kunnen aanhoren op de schoolbanken of bekijken op een net iets meer cultureel televisiekanaal. Hoe het alledaagse leven van onze voorouders verliep is natuurlijk moeilijker in woord en beeld te brengen daar er vroeger quasi enkel over de groten der aarde werd verhaald.

Wanneer de Amerikaanse geschiedschrijving dan ook nog eens karig is met informatie over enkele van haar donkerste bladzijden uit haar eigen verleden, is het een verlichting om een heruitgave van de autobiografie van de slaaf Frederik Douglass te lezen.

Het boek begint met enkele voorwoorden: een eerste van de uitgeverij, een tweede van dr. Laura Visser-Maessen die het over de geschiedenis van dit boek heeft, een derde van William Lloyd Garrison, een tijdgenoot van Douglass, en een vierde van Wendell Phillips, een vriend van de auteur. Deze 4 inleidingen zijn boeiend omdat ze ons een duidelijk kader geven van de 19de eeuwse strijd tussen voor- en tegenstanders van de slavernij. Tevens wordt de lezer langzaam meegenomen naar de Amerikaanse plantages, de slaven en hun miserabele bestaan.

Het kan niet anders of het Levensverhaal van Frederick Douglass is een hard boek vol ontbering, vernedering en ontmenselijking. Douglass vertelt zijn leven zoals het was: zonder overdrijven, zonder franjes. Op sommige pagina’s voel je zijn wanhoop, zijn smachten naar vrijheid en dan weer zijn moed, een lichtpunt, een sprankeltje hoop. Door zijn hoge intelligentie heeft Douglass het moeilijker dan andere slaven; de zelfmoordgedachten zijn dikwijls ook niet veraf. Gelukkig is het voordeel als lezer dat je weet dat het verhaal voor hem goed afloopt: hij neemt op 20-jarige leeftijd de vlucht naar de vrijheid.

Deze waarheidsgetrouwe autobiografie vertelt niet alleen het verhaal van een man die zijn slavenbestaan ontvlucht maar doet tevens een licht schijnen op de onvoorstelbare 300 jaar durende slavernij. Een boek dat tot nadenken stemt en nog lang blijft nazinderen. ( )

Dit dunne boekje bevat een verslag van het leven van Frederick Douglass, een Amerikaanse neger die als slaaf was geboren en die vertelt over de slavernij en wat die met mensen doet. Als slaaf in het zuiden van de Verenigde Staten had je last van honger en kou en vooral van talloze mishandelingen door de blanke slavenhouders. Die mishandelingen zaten in het systeem ingebakken, ze waren bedoeld om de negers onder de duim te houden en zo te voorkomen dat ze opstandig werden. Op vrij jonge leeftijd werd Frederick naar een huis in Baltimore gezonden en daar was een vriendelijke meesteres die hem zelfs de beginselen van het lezen bijbracht, totdat haar echtgenoot dit verbood. Deze vriendelijke meesteres werd al gauw even bruut als de anderen.
Toen Frederick eenmaal lezen had geleerd wilde hij ook leren schrijven wat hij deed door brood (dat voldoende aanwezig was in het huishouden) mee te nemen en te ruilen tegen schrijflessen door blanke straatschoffies. Ook droomde hij al vrij jong van de vrijheid. Hij probeerde te ontsnappen met wat andere slaven maar werd verraden en tot straf naar iemand gestuurd die de slaven eigenhandig zou breken. Na een forse vechtpartij kwam hij weer ergens anders terecht waar hij geld verdiende voor zijn meester. Uiteindelijk lukt het hem om te ontsnappen.
Dit dunne boekje is een aangrijpend pleidooi tegen het mensonterende systeem van de slavernij in de Verenigde Staten in de 19e eeuw. Ik las over het boekje in het weblog van Anna, waarvoor dank. Eigenlijk zou dit boekje verplichte kost moeten zijn voor iedere leerling van de middelbare school. ( )