De minnaar. Door: Marguerite Duras.

Een boek dat ik al lang wil lezen. Als fan van Connie Palmen hoorde ik haar vaak vertellen hoe zij fan van De Minnaar, Ă©n Duras zelf is. Eindelijk is er een versie van dit boek met een voorwoord van la Palmen zelf; dat moest ik natuurlijk hebben.

Nu ik het uit heb begrijp ik waarom Connie fan is. Wat een boek, wat een verhaal. Je leest het in één koortsachtige ruk uit. Op amper 94 pagina’s word je ondergedompeld in een wereld die je nooit meer vergeet. De benauwde, verwarrende, liefdeloze wereld van een jong pubermeisje dat wordt uitverkoren door een oudere Chinese man om zijn minnares te worden.

Dat meisje is Duras zelf en dat maakt het des te schrijnender maar ook mooier (qua boek). Ze slaagt erin om haar verhaal afstandelijk maar ook heel persoonlijk en intiem te vertellen. Zonder ooit echt voor de emotie te gaan. Indrukwekkend.

Je vraagt je af of er moest gebeuren wat er gebeurde om van Duras de schrijver te maken die ze is (geworden). Ik hoop van niet maar ik vrees stiekem van wel. Haar toon, haar nietsontziende blik, haar moed en eerlijkheid zijn bewonderenswaardig.

Heel blij dat Salamander deze klassieker weer een nieuw leven gaf! ( )

Toen ik deze korte roman een jaar of acht geleden even tussendoor probeerde te lezen, liep het helemaal mis: ik begreep gewoon niet wat ik aan het lezen was en knapte er dan ook op af. Recent probeerde ik een tweede lectuur, veel trager, en begon het begon plots wel te spreken. Essentieel lijkt me dat je dit boek moet benaderen als een bijzonder complex schrijfproces waarin de oudere Marguerite Duras (ze schreef dit toen ze bijna 70 was) probeert terug te kijken op een belangrijke periode in haar leven, namelijk toen ze 15 was en nog bij haar moeder in Frans Indochina (nu Vietnam) leefde, en een relatie kreeg met een veel oudere Chinese man. We zien Duras bijna letterlijk foto’s in de hand nemen, mijmerend over dat verleden, pogend het te reconstrueren en vooral het kluwen van gevoelens waarin ze toen verstrikt zat, te doorgronden en te plaatsen. Dat resulteert in een heel experimentele schrijfstijl, met veel korte zinnen, regelmatig wisselend van eerste naar derde persoon en voortdurend refererend naar andere perioden uit haar leven (onder andere naar dingen die ze daarna als schrijfster gepubliceerd heeft).
Niet zozeer die omstreden relatie van een jong meisje met een veel oudere man is het centrale thema van dit boek. Duras geeft al schrijvend net aan dat die relatie een poging van haar was om te ontsnappen uit een erg ongezonde familiesituatie, met een melancholieke moeder die aan lager wal was geraakt na de dood van de vader en vooral met een tirannieke oudere broer. Ook hier zien we hoe Duras telkens de complexe gevoelens van aantrekking en afstoting exploreert die ze had ten aanzien van haar moeder en haar broer, erg introspectief, reflecterend, maar ook aarzelend en zichzelf regelmatig corrigerend. Liefde, geweld en dood en telkens terugkerende aspecten.
Dit boek blijft een erg moeilijke leesoefening, niet alleen technisch, maar vooral omdat het erg moeilijk is voor een buitenstaander om echt een (gevoelsmatige) connectie te krijgen met Duras en het meisje van zoveel jaren geleden. ( )

Een vreemd boek nu. Wat verouderd is, is het gepieker en gegruebel over schrijven, vertellen, wat is waarheid. Het feitelijk ouderwetse, een koloniaal meisje in de jaren '40 in Vietnam, rassentegenstellingen, schande, vreemde moeder die haar oudste zoon, een nietsnut, altijd beschermt, dat is goed voorstelbaar. Het hoofdthema, het Franse schoolmeisje dat een Chinese minnaar heeft van meer dan 10 jaar ouder, is zelfs overtuigend. De beschrijvingen of evocaties van Saigon, Cholon, de rivier, de kamer, het huis zijn zelfs vaak heel mooi. Het abrupte einde vond ik niet helemaal bevredigend. ( )