’I must remember acurrately’, I told myself, ‘remember everything accurately so that when he is gone I can re-create the father who created me’. You must not forget anything.
Dit boek neemt een aparte plaats in in het oeuvre van Roth, want het is op en top autobiografisch. Uiteraard gebruikte Roth in zijn romans geregeld autobiografische elementen: bij zijn vroege ‘schandaalroman’ Portnoy’s Complaint moeten we geen tekening maken, zijn thuisstad Newark figureert prominent in verschillende boeken, en bijvoorbeeld in The Plot against America, voert hij gewoon zijn eigen familie op. Maar in dit boek beschrijft hij op een vrij zakelijke toon de laatste maanden en dagen van zijn vader, Herman Roth, die in 1988 stierf aan een hersentumor.
Blijkbaar hield Roth vanaf het moment van de diagnose van de kanker een soort dagboek bij, vooral omdat de mogelijkheid van het wegvallen van zijn vader hem tot in het diepste van zijn ziel raakte. Nu was die vader niet zomaar iemand: Herman Roth was een dominante persoonlijkheid, niet voor niks was de jonge Philip zo in opstand tegen hem gekomen. Terwijl het aftakelingsproces 40 jaar later zijn gang gaat, zien we Philip in dit boek voortdurend zijn relatie met zijn vader taxeren, “he wasn’t just any father, he was the father, with everything there is to hate in a father and everything there is to love”.
En we zien hem worstelen met de intussen klassieke eindelevens-vragen: wat is een menswaardig einde, zijn al die medische ingrepen nog nodig, kan en mag ik in de plaats van mijn vader beslissingen over hem nemen, enz? De vertwijfeling die Roth in de greep krijgt wordt erg benadrukt, zodat dit minstens evenzeer een boek is over Philip als over zijn vader.
Dit mag dan een apart boek zijn, de typische Roth-insteek zit er ook in: ook hier weer focust hij op het leven in al zijn glorie en miserie, de mens in zijn hoogtes en laagtes, kortom het leven zelf. Als zijn vader op een dag de hele badkamer met zijn stoelgang heeft besmeurd en er huilend bij zit, noteert Philip nadat hij alles heeft schoongemaakt: “that was the patrimony. And not because cleaning it up was symbolic of something else but because it wasn’t, because it was nothing less or more than the lived reality that it was.” Vintage Roth is dit.
Het portret dat Roth in dit boek van zijn vader schetst, is op sommige momenten hard en ongenadig, want ook alle kleinmenselijke kantjes van Herman komen geregeld aan bod. Maar het is uiteindelijk een eerbetoon geworden aan een man die alles gegeven heeft, een rasverteller ook die iedereen lastigvalt met eindeloze verhalen over zijn verleden (het is duidelijk waar Philip zijn verteltalent vandaan heeft), een man die zich tot het einde bleef vastklampen aan het leven, “Dying is work, and he was a worker”. Dit kleine boekje heeft uiteraard niet de epische kracht van Roth’s grootste romans, maar het is een boek dat diep raakt, zonder sentimenteel te worden. ( )

Wat doet het met de zoon als de vader steeds afhankelijker wordt? En vooral een vader die altijd zo strijdbaar, krachtig en onverzettelijk is geweest. Een vader voor wiens drammerige onverzettelijkheid de zoon indertijd zo ongeveer naar de universiteit is gevlucht. Maar ook daar bleef de vader heel erg aanwezig.
Roth laat het lijden en sterven van zijn vader zien met alle moeilijke en schaamtevolle momenten, maar met grote liefde beschreven.

Mooi en ontroerend verhaal van een zoon over een vader worstelend met aftakeling en dood. ( )

Patrimonium. Een waar verhaal is het aangrijpende relaas van Philip Roth over het gevecht dat zijn zesentachtig jaar oude vader bekend om zijn levenslust, zijn charmes en zijn Newark-anekdotes voert met een fatale hersentumor. Stap voor stap, met liefde, ontroering en bezorgdheid vergezelt de zoon zijn vader naar zijn levenseinde. Gaandeweg ontstaat zo het indrukwekkende portret van vader Roth, van zijn enorme overlevingsdrang en van zijn verbeten liefde voor het leven. ( )