Na alle ontberingen van de Tweede Wereldoorlog samen te hebben overleefd laat een vrouw in 1945 haar zevenjarige zoon alleen achter op een klein station in Vorpommern ( )

Zeer mooi en zeer aangrijpend boek. ( )

We schrijven het jaar 1945, direct na de Tweede Wereldoorlog. In twintig bladzijden beschrijft Franck het leven van een zevenjarig jongetje, Peter, dat met zijn moeder, Helene Würsich, de oorlog heeft overleefd. Het einde van de proloog is verwarrend: het jongetje zit urenlang op een bankje met zijn koffer te wachten op zijn moeder, die hem heeft gezegd dat ze zal proberen kaartjes te kopen voor een volgende trein. Langzamerhand dringt het tot je door: moeder komt niet terug.

Lees verder op deze pagina van mijn boekenblog. ( )

Mooi boek, het boek begint en eindigt sterk met de proloog en epiloog. Het middenstuk is soms wat langdradig. Het blijft een raadsel waarom een moeder haar kind verlaat. ( )

Prachtig geschreven, maar somber verhaal over het leven van een vrouw die nooit de kans kreeg haar talenten te ontwikkelen. In beschrijvingen van dit boek wordt vaak gezegd dat het gaat over een vrouw die haar zoontje in de chaotische periode vlak na de tweede wereldoorlog achterliet op een station. Zo begint het verhaal inderdaad, en daarmee eindigt het ook. Maar het hoofddeel van het boek gaat over het leven van deze vrouw, Helene, voordat zij haar kind achterliet.

Het eerste deel beschrijft de jeugdjaren in Bautzen, in het verre oosten van Duitsland, in de jaren '20. Hierin speelt de moeder van Helene een vreemde, maar belangrijke rol. De sfeer van dit deel was bijna surrealistisch, door de vreemdheid, misschien wel gekte van deze moederfiguur, die haar eigen kind niet aan wil raken, maar wel op maniakale wijze lapjes, knopen en steentjes verzamelt. Een vader die op de eerste dag van de oorlog al zwaargewond raakt, maar toch pas jaren later weer thuis kan komen, met wonden aangevreten door de maden. En een licht incestueuze relatie met een oudere zus. Bijna magisch realistisch, maar dan wel met een zeer sombere ondertoon.

In het tweede deel van het boek verhuizen de twee zussen naar een tante in Berlijn, en verandert de sfeer van het boek, alsof er frisse lucht het boek binnenstroomt. Er lijken mogelijkheden te liggen: liefdes, opleidingen, werk, zelfstandigheid, een opzwepend uitgaansleven, seksuele vrijheid. Maar deze mogelijkheden blijken een illusie. De onderstroom van zwaarte komt naarmate de jaren vorderen steeds meer naar boven drijven, eerst verborgen, in de verslaving van de oudere zus, maar dan steeds heftiger, door de economische depressie van de jaren '30, de opkomst van het Nazisme en uiteindelijk in de vorm van de dood.

Eenzaamheid is het overheersende thema van het laatste deel van het boek. Helene trouwt, niet uit liefde, maar uit een soort van noodzaak, en verhuist met haar man naar Stettin (het huidige Poolse Szczecin). Ze overleeft de oorlog, ze overleeft de agressie van haar man, knoopt eindjes aan elkaar, lijkt alle hoop verloren te hebben. Ze vervreemdt van iedereen, zelfs van ons, als lezers. Ze hult zich in een stilzwijgen, dat ook haar zoontje buitensluit. Waarmee de cirkel weer rond is. Het lot dat haar trof als kind, treft nu haar eigen kind.

Het boek bevat prachtige zinnen (zelfs in de vertaling), mooie beelden, mooie gedachten. Toch was het niet alleen maar een plezier om het te lezen. De sombere sfeer heeft mij erg geraakt, alsof ik erdoor opgeslokt werd. ( )