De ontwikkeling van Andrés Hurtado staat centraal in deze -traditioneel genoemd- ontwikkelingsroman. De late jaren van de negentiende eeuw en die van het begin van de twintigste omvatten een periode waarin de Spaanse samenleving uit voosheid is opgebouwd.
Andrés zal leren dat in alle geledingen van de samenleving middelmatigheid en desinteresse troeven zijn om het leven te kunnen ondergaan.

Hoe richting te vinden in een omgeving waarin elk kompas ontbreekt. De hoofdpersoon spreekt met zijn oom over de toepasbaarheid van filosofische stromingen, zij kennen de klassieken, maar het ijkpunt ontbreekt. Andrés wordt arts en zal ook in zijn werk geen voldoening vinden
Overigens zijn de ”filosofische” beschouwingen” niet het sterkste deel van deze roman. Doordat ze te veel met cynisme zijn overgoten beklijft de strekking niet of nauwelijks; dat moge jammer zijn, het past echter wel in de beschreven tijdgeest.

De kern van de roman kan gevonden worden in de theorie van zijn oom die leert ”dat er ten overstaan van het leven slechts twee praktische oplossingen zijn voor een nuchter persoon, óf onthouding en onverschillige aanschouwing van de buitenwereld, óf actie die zich beperkt tot een kleine kring”.
Andrés vindt uiteindelijk een kortstondig evenwicht door onverschillige aanschouwing te combineren met een zekere harmonie in eigen huis. Of dat inderdaad -zoals de vertaler opmerkt- een ”paradijs voor ongelovigen” is, mag de lezer voor zichzelf uitmaken.

Qua thematiek is dit zeker géén gedateerde roman, sterker nog, de beschreven tijdgeest heeft ook heden ten dage nog een grote mate van actualiteit. Voor wie er oog of gevoel voor heeft, zal met name de beschreven onverschilligheid die nu vaak voor verdraagzaamheid wil doorgaan voluit kunnen herkennen. Het beschreven tijdsgewricht kent een zekere mate van overeenkomst met het huidige. We framen nu wat meer (!)

Een geslaagde roman. ( )