Ik hou altijd mijn hart vast als ik aan een ‘commodity history’ begin. In veel gevallen is dat een eindeloze opeenstapeling van feitjes en anekdotes, dikwijls zonder systematiek en – wat erger is - zonder kritische screening. Ik had slechte ervaringen met boeken van Mark Kurlansky (vooral dat over Zout). Maar dit lijkt me toch wel andere koek. Uiteraard is dit geen wetenschappelijk boek, en Finlay geeft dit ook toe. Alles bijeen is dit een heel gemengde afwisseling van wetenschappelijke informatie, reisverhalen, anekdotes en zelfs historische fictie. Alleen met dat laatste heb ik een probleem, bijvoorbeeld als ze zich voorstelt hoe een uit Spanje verdreven jood, vioolbouwer, eind 15de eeuw door Europa zwerft op zoek naar oranjekleurige vernis. Maar voor het overige staat dit boek voor heel aangename en erg informatieve lectuur, met meestal ook de nodige kritische zin.

Finlay opent de wondere wereld van de kleuren in die mate dat je voortaan niet meer onbevangen naar de kleurtextuur van voorwerpen kan kijken, er steekt altijd een hele, soms erg verrassende geschiedenis achter. “If you open up a box of paints, there are numerous such stories hidden inside it. They are stories of sacredness and profanity, of nostalgia and innovation, of secrecy and myth, of luxury and texture, of profit and loss, of fading and poison, of cruelty and greed, and of the determination of some people to let nothing stop them in the pursuit of beauty.”

De bijzondere insteek van Finlay is haar focus op traditionele, ambachtelijke verfstoffen: namelijk die die gewonnen werden uit pigmenten van planten, dieren, mineralen of gewoon grond, dikwijls na een heel intensieve bewerking waaraan geregeld ook verrotting te pas kwam. Het is een wondere wereld van geheime recepten, afgeschermde monopolies en soms intense handel over duizenden kilometers. Aan die hele machinerie kwam blijkbaar rond het midden van de 19de eeuw vrij plots en heel snel een einde aan, met de ontdekking van de synthetische verfstoffen, meestal gewonnen uit koolteer. Die hadden zo’n succes, en waren zoveel goedkoper, dat ze de traditionele verven bijna helemaal van de kaart veegden, waardoor veel van de aanmaak-recepten gewoon verdwenen. Mondjesmaat worden ze nu herontdekt, en ook dat brengt Finlay in beeld.

Een erg informatief boek dus, dat eigenlijk meer focust op verfstof dan echt op kleur, al bepaalt die laatste wel de indeling van het boek, over 10 bepalende kleuren. Ik heb er enorm veel van opgestoken. De enige grote tekortkoming die ik zie, is het gebrek aan illustraties, tenminste in de editie die ik had. Er zit wel een klein kleurenkatern bij, maar dat is ruim onvoldoende. Om het met een boutade te zeggen: dit boek schreeuwt om kleur! ( )