David Hackett Fischer was in de jaren ’50 en ’60 van de twintigste eeuw een gerenommeerd Amerikaans historicus die zelf zijn sporen verdiende in de geschiedschrijving van de geschiedenis van de Verenigde Staten. In 1970 publiceerde hij dit boekje waarin hij een bijna exhaustieve opsomming geeft van de verschillende soorten fouten die zijn collega’s van toen en van de eeuwen voor hem begaan hebben in hun historische werk. Zoals je je kan inbeelden veroorzaakte het werk een enorme golf van verontwaardiging in de historische gilde. Het heeft op zich ook iets enorm arrogant en pedant. Maar Fischer heeft er zich niks van aangetrokken: dit boekje is met zoveel autoriteit , flair, gevatheid en humor geschreven dat veel van de verontwaardiging wel kleinzielig moet overkomen. Toch zijn er behoorlijk wat opmerkingen te maken over Fischer’s aanpak. Ik noem er maar enkele. Fischer is een absolute empirist: geschiedschrijving (en bij uitbreiding alle sociale wetenschappen) kan alleen maar ernstig genomen worden als er zo empirisch mogelijk te werk wordt gegaan; en dat kan door de juiste vragen te stellen en volgens een strikte methodologie (een eigen historische logica) te werk te gaan. Fischer durft het nergens toe te geven, maar met dit uitgangspunt zet hij zichzelf in de pure positivistische traditie. Het boekje staat dan ook bol van de uitvallen tegen alle speculatieve geschiedschrijving à la Spengler en Toynbee (terecht), maar in één moeite veegt hij ook alle meta-geschiedenis en narratieve geschiedschrijving van tafel. Het zuivere empirisme mag dan wel een zeer gezonde basis zijn voor gelijk welke wetenschappelijke activiteit en evolutie, maar het buitensluiten van gelijk welke meer theoretische of artistieke invalshoek lijkt me wetenschaps-filosofisch gezien een zeer dubieuze en vooral niet zo vruchtbare manier van aanpakken. Dat neemt niet weg dat ik dit boek met heel veel plezier heb gelezen: het staat bol van de vooral praktische, methodische tips die inderdaad erg nuttig kunnen zijn bij het historische werk. Grote nadeel alleen is dat Fischer zijn bemerkingen vooral illustreert met Amerikaanse voorbeelden. ( )