Vader Goriot is het verhaal over de oude Goriot, een rijk geworden vermicellifabrikant die te gronde gaat aan zijn tot hartstocht uitgegroeide vaderliefde. Deze hartstocht is zo allesoverheersend dat hij zich kaal laat plukken door zijn dochters, die geobsedeerd worden door het geld en door het verlangen om aanzien te verkrijgen in de maatschappij. Vader Goriot neemt een centrale plaats in in het oeuvre van Balzac, romans en verhalen die samen een comédie humaine vormenwaarin de tijdloze thema's liefde, hartstocht en geldelijke belangen strijden om de prioriteit. De prachtige vertaling nu voor het eerst in paperback.

Honoré de Balzac (1799-1850) werkte vanaf 1833 aan La comédie humaine, een breed opgezette schildering van bijna honderd romans en verhalen die de Franse samenleving tekent in al haar aspecten en gelaagdheden.

Hans van Pinxteren ontving voor zijn vertalingen de Martinus Nijhoffprijs en de Dr. Elly Jafféprijs.
Toon minder
Recensie(s)
Deze beroemde roman omvat eigenlijk drie romans in één band: Een sociologische: de opkomst van het kapitalisme in de 19e eeuw verstikt waarden als vaderliefde en eerbied: de laatste levensjaren van vader Goriot. Een politieroman: het criminele verleden van Vautrin, een topfiguur in de tijd van Napoleon en daarna. Een psychologische: de persoonlijkheidsontwikkeling van een jonge provinciaal die Parijs leert kennen: Eugène de Rastignac. Deze drie intriges worden gelocaliseerd in een kosthuis in het Quartier Latin, in de jaren tussen 1820 en 1840. Het gaat hier om een der beste romans uit de 19e eeuw. De vertaling door Hans van Pinxteren past goed bij de sfeer van de Franse tekst. De uitgave is luxueus uitgevoerd, een echte 'Veen' editie. Aan het eind staat een nawoord dat deze roman situeert in het totaal van Balzacs werk en in de tijd van ontstaan. Noten verhelderen de tekst. Een standaardwerk. ( )

Een klassieke Balzac, mooie vertelling, zij het lichtelijk melodramatisch. ( )

Balzac noemde de omvangrijke romancyclus waar Vader Goriot deel van uitmaakt La comédie humaine, maar uitgesproken dolle pret zijn de verhalen niet direct. Ze zijn wel messcherp en, zoals deze, behoorlijk cynisch. Balzac heeft duidelijk niet al te veel illusies over de mensheid, maar kan er gelukkig nog wel om lachen en de lezer mag meedoen. Decor voor Vader Goriot is het kosthuis van de weduwe Vauquer in het Parijs van 1819. Alles daar is verlopen, stoffig, versleten, schimmelig en muf. De kostgangers vertegenwoordigen niet meteen de onderlaag van de maatschappij, maar al te hoog is het niveau nu ook weer niet. En de weduwe zal haar gasten niet rechtstreeks bedonderen, maar doet wel haar uiterste best om ze zo veel mogelijk uit te knijpen.

Tegenover het morsige établissement Vauquer zet Balzac de wereld van de Parijse beau monde, met zijn arrogante adel, zijn onder Napoleon opgeklommen parvenu's en zijn gelukzoekers die snel rijk willen worden. Deze werelden komen samen in de hoofdpersonen Vader Goriot en Eugène de Rastignac, allebei kostgangers van de weduwe. Goriot is een voormalige vermicellifabrikant die in mysterieuze armoe leeft en het mikpunt is van de pesterijtjes van de andere gasten; Rastignac is een rechtenstudent afkomstig uit de verarmde provincieadel waar de achtergebleven familieleden kromliggen voor zijn studie. Allebei hebben ze aspiraties, die hun in meer dan wel mindere mate fataal zullen worden. Hoe, dat zal ik hier niet uit de doeken doen.

Wat ik wel gerust kan verklappen is dat bijna iedereen in het boek uit is op geld en dat als ze dat eenmaal hebben, op nog meer geld en vooral op aanzien. Zoals Goriot zijn dochter voorhoudt (een les die zij overigens uitstekend ter harte heeft genomen): "Geld is leven. Met klinkende munt bereik je alles." (p. 222). Toch zijn de beide hoofdpersonen lang niet zo zwart als ik hier misschien heb gesuggereerd. Goriots karakter wordt gered door een onvoorwaardelijke familieliefde en opofferingsgezindheid en Rastignacs ambitie wordt op momenten getemperd door oprechte compassie. Deze verwevenheid van goede en slechte kanten geeft hen de complexiteit die hen zo boeiend maakt als personages en die dit boek zo'n plezier maakt om te lezen.

Er is overigens ook nog een hele mooie meesteroplichter in het verhaal, die er als enige onverbloemd voor uitkomt dat hij alleen geïnteresseerd is in het vergaren van een fortuin en daar een complete filosofie om heen heeft gebouwd. Dit personage komt aardig genoeg in andere romans van La comédie humaine terug, net als Eugène de Rastignac.

Het meest verrassend aan Vader Goriot is misschien wel de tijdloosheid van deze roman en de opvallend goede leesbaarheid. Na een wat trage, beschrijvende inleiding krijgt het verhaal meteen een vaart die het niet meer verliest. Niet alleen wil je als lezer graag weten hoe het afloopt, maar je wordt ook nog eens uitstekend vermaakt met de capriolen van de inwoners van huize Vauquer en met die van de ambitieuze parvenu's die een hoge prijs betalen voor hun maatschappelijke succes. Na 175 jaar is Vader Goriot nog steeds de moeite waard. Bovendien is geldzucht ook in onze tijd een maar al te actueel verschijnsel.
http://annavangelderen.blogspot.com ( )