Gilgamesj vertalen blijkt een heikele onderneming: er bestaan zoveel verschillende versies van dit verhaal, uit zoveel verschillende tijdsperioden (gespreid over 2 millennia), en soms erg onvolledig overgeleverd. Zoals Michael Schmidt terecht schrijft (The Life of a Poem): Gilgamesh vertalen is een ongelofelijk puzzelwerk, waarbij voortdurende interpretatie aangewezen is, uitmondend in een eindeloos schuivende tekst die onvermijdelijk sterk gekleurd is door de eigen inbreng van de vertaler/lezer.
Als je de geschiedenis bekijkt van het ontstaan, de herontdekking en de reconstructie van dit verhaal, dan gaat het je zeker als historicus gewoon duizelen. Neem alvast de tijd tussen het oudste fragment dat we hebben teruggevonden (ca 2100 BCE) en de Standaardversie die ergens tussen 1300 en 1100 BCE werd samengesteld: ruim duizend jaar. Of de tijd tussen die Standaardversie en de meest volledige versie die is teruggevonden in de Bibliotheek van Assurbanipal in Niniveh, ca 650 BCE: grosso modo 500 jaar. In mijn eigen opleiding geschiedenis hadden we een (kleine) cursus paleografie waarin ons duidelijk werd gemaakt hoe vlug scribenten uit de Middeleeuwen fouten maakten of zelfs bewust aanvullingen of veranderingen deden, telkens ze een tekst kopieerden; op vrij korte tijd kon zo een grotendeels ‘corrupte’ tekst ontstaan. Wat moet dat dan niet geweest zijn voor de Mesopotamische periode, waarin teksten continu gekopieerd werden, dat wil zeggen telkens opnieuw met spijkerschrift-stiften ingedrukt in zachte klei, dikwijls door leerlingen in scholen, bij wijze van oefening? Elke vertaling van het Gilgamesh-verhaal, op basis van de originele teksten, is dan ook een huzarenstukje, en elke vertaler maakt dan ook telkens weer eigen keuzes die uitmonden in zeer verschillende teksten. Deze vertaling van de Standaardversie, door de Nederlandse Assyrioloog Herman Vanstiphout, vind ik erg geslaagd want erg dicht bij de originelen aanleunend, aangevuld met oudere fragmenten, en rijk van extra toelichting voorzien via voetnoten en begeleidende in- en uitleidingen. Als extra biedt hij zelfs vertaalde fragmenten aan van de oudste Gilgamesj-versies (toen nog Bilgames) uit de Soemerische en Oud-babylonische tijd (2100-1500 BCE). In mijn Geschiedenis-account op Goodreads ga ik dieper in op inhoudelijke en vormelijke aspecten die me zo aantrokken in dit verhaal en in deze vertaling: https://www.goodreads.com/review/list/26055396. ( )

Een van de oudste mythologische verhalen, voor mij vooral interessant vanwege Inanna, die aan de orde komt in de cursus Heldinne's Reis.

Zeer interessante inleiding. Prozavertaling, bewerkt, van het gedicht, zowat het oudste fictiegeschrift dat bewaard is gebleven. ( )