Dit schijnt één van de meest toegankelijke werken van Müller te zijn. Dat wil wel wat zeggen, want het blijft een taaie klus om dit nochtans niet zo dikke boek te doorworstelen. Om te beginnen is er geen echt verhaal: de hoofdfiguur, waarschijnlijk Müller zelf, observeert de wereld om zich heen in regelmatig verschuivende situaties; pas na een tijdje heb je door dat het gaat om een vriendengroep van jonge mensen die zich proberen recht te houden in een verpauperde dictatuur; de verteller registreert elementen van achterstelling en achterlijkheid, van vervolging en pogingen om de geheime politie te ontlopen, en de allesbeheersende angst. Geregeld wordt verwezen naar de ziekten en de aftakeling van de dictator, maar slechts op 1 plaats valt de naam Ceaucescu; tegen dan is het al lang duidelijk dat de auteur het over Roemenië heeft en met name over de tijdens de tweede wereldoorlog gecompromitteerde Duitstalige minderheid in het westen van het land; en dus dat de beschreven toestanden en voorvallen wellicht autobiografisch zijn.
Maar dan is er de geheel eigen schrijfstijl van Müller: het is even aanpassen, want ze beschrijft bewust vaak heel dromerige, surreële situaties, in zinnen die plots verspringen en zich niet houden aan de traditionele grammatica. Als je het een beetje gewoon bent, dan spreekt die eigen stijl wel, - ik moest vaak denken aan de droomwereld van Chagall, met telkens terugkerende elementen -, maar het blijft hard werken om te vatten wat Müller precies bedoelt.
Uiteindelijk blijft het beeld achter van een desolate, door angst geregeerde wereld, huiveringwekkend en ontredderend. ( )

Het boek begint en eindigt met dezelfde zin: ‘Als we zwijgen, worden we vervelend, zei Edgar, als we praten worden we belachelijk’.

Tussen beide identieke zinnen wordt in vaak poëtische termen verhaald over het leven in het door staatsterreur onderdrukte Roemenië ten tijde van Chauchescu.
Doordat de zinnen en alinea’s zich kenmerken als stijlfiguren met een meervoudige zeggingskracht, is navertellen van het verhaal vrijwel onmogelijk. Het is deze techniek van schrijven, die het verhaal enerzijds wat ongrijpbaar maakt, maar anderzijds wel dwingt tot uiterst zorgvuldig lezen. Uiteindelijk resteert een aangrijpend beeld met een inktzwarte dimensie van onderdrukking en angst.

Voor mij was dit een eerste kennismaking met Herta Müller; tot de bekendmaking dat haar de Nobelprijs 2009 was toegekend, had ik nog nooit van haar gehoord. Of deze kennismaking nu direct naar méér smaakt weet ik eigenlijk nog niet; eerst dit boek maar eens laten bezinken. ( )