Afschuwelijk goed. Valt er meer over te zeggen? De drama's van de oorlog: een pacifist die er geen is, dokters die jonge mannen oplappen zodat ze weer naar het front kunnen, de normaliteit van het afschuwelijke, dat dan onverwachts toch gruwelijk wordt. En die van het leven aan het thuisfront: klassenonderscheid, dubbele moraal, verdoken en minder verdoken seksualiteit, verzet tegen de oorlog ...

Het eerste deel, 'Niemandsland', is ongetwijfeld het beste: heroïsche gevechten in de claustrofobische omgeving van een psychiatrisch ziekenhuis. Mannen die worstelen met zichzelf, met hun emoties, met hun principes, met hun omgeving, met elkaar. De trauma's die zelfs de lezer maar moeilijk van zich afgezet krijgt: het oog van Prior, de walging van Burns ...

(...)

Rivers, Prior, Sassoon ... wees maar zeker dat ze je niet meer loslaten. ( )

Een boek over de eerste wereldoorlog, dat moet wel een anti-oorlogsboek zijn, ook al is het uitgebracht lang voor de hype van de eeuwviering (2014-18). En Regeneration/Niemandsland is dat zeker: her en der verspreid komen de getuigenissen van de gruwel in de loopgraven aan bod, maar de nadruk ligt op de schokkende gevolgen voor de overlevenden. Barker gebruikt een aantal historische personages (onder meer de dichters Sassoon en Owen) en een aantal fictieve figuren om verschillende aspecten van wat een oorlog met mensen doet, in de verf te zetten. We kijken vooral door de bril van dr Rivers, een psychiater in een instelling in Edinburgh, Schotland, waar getraumatiseerde soldaten (officieren eigenlijk) opgelapt worden. Rivers past er de techniek toe om de militairen op zachte wijze te confronteren met wat ze precies hebben meegemaakt, ze dat een plaats te laten geven, en zo te verwerken, zodat ze na een paar maanden weer naar het front kunnen.
Maar doorheen het boek zien we Rivers aan het twijfelen gaan. Hij worstelt onder meer met zijn methode (een collega van hem in Londen past gewoon elektroshocks toe, en forceert op gruwelijke wijze een doorbraak). Het is vooral de confrontatie met een aantal markante patiënten die hem dwingt tot zelfonderzoek. Dan gaat het in de eerste plaats om de keuze tussen militarisme en pacifisme: Barker brengt die vooral aan via de figuur van Sassoon, en doet dat met opvallend veel nuance, want de dichter – een gedecoreerd loopgravenstrijder – brengt in 1917 wel een heel gedurfd en controversieel standpunt tégen de oorlog uit, maar keert ook terug naar het front, uit solidariteit met zijn makkers. Ook de gevolgen van de oorlog voor het sociale en het gender-zelfbeeld worden uitgediept: homoseksualiteit, mannelijke identiteit, het aristocratische karakter van het officierenkorps, worden vooral via de fictieve figuur van Billy Prior aangekaart.
Kortom, Barker levert hier geen goedkoop pacifistisch manifest, maar een doorwrochte en subtiele studie in de psychologische gevolgen van mensen na traumasituaties. “Nothing justifies this, nothing, nothing, nothing”, bedenkt de Rivers naar het einde van het boek, meteen een kernachtige samenvatting ervan. ( )

Eerste deel van een bijzonder indrukwekkende trilogie over de 1e Wereldoorlog.
De gruwelen worden niet breed uitgemeten maar juist door de onderkoelde manier van vertellen maken ze dubbel indruk.
Een betere aanklacht tegen oorlog en geweld ben ik nog niet tegengekomen. ( )

about the First World War: Regeneration trilogy, a fictionalised account of the wartime experiences of the poets Siegfried Sassoon and Wilfred Owen, the psychiatrist W. H. R. Rivers, and the fictional protagonist, Lt. Billy Prior. ( )