Een vaag verhaal, dat tot veel speculatie heeft geleid. Is de gouvernante krankzinnig? Heeft de overleden knecht Peter Quint zich vergrepen aan het zoontje van zijn baas? Is dat zoontje, Miles, van school gestuurd vanwege homo-erotische activiteiten? Henry James geeft weinig aanwijzingen. Het verhaal wordt - vanuit het perspectief van de gouvernante - zo omzichtig verteld, dat er weinig overblijft. Alle personages draaien om de hete brei heen, en dat doen ze in zinnen die soms zo ingewikkeld zijn dat je erop moet puzzelen. Niettemin, ik geloof wel dat er gehint wordt op homoseksualiteit. Als de geest van Peter Quint verschijnt, wordt zijn uiterlijk omschreven als knap, "als van een acteur" - wat zomaar een Victoriaans eufemisme voor fagginess zou kunnen zijn. Als de gouvernante aan Miles eindelijk vraagt wat er op school gebeurd is, blijkt dat hij andere kinderen niet gepest heeft of iets dergelijks: hij heeft alleen dingen gezegd (welke dingen? vragen wij ons geïrriteerd af) tegen kinderen die hij juist aardig vond. Zou ook weer een hint kunnen zijn, al is het alleen maar in het hoofd van de vrij hysterische gouvernante. Een en ander is misschien een adequate metafoor voor de Victoriaanse kramp rond seksualiteit in het algemeen en afwijkende seksualiteit in het bijzonder. Maar leuk, boeiend, onderhoudend of mooi om te lezen is het niet, althans niet voor mij. ( )

De eerst keer dat ik dit las, beviel het me van geen kanten. Ik hou helemaal niet van griezelverhalen of thrillers met hun meestal kunstmatige suspense. Het spijt me, het is zo. Bij mijn eerste lectuur kon ik aan dit relatief korte verhaal geen touw vastknopen: waar ging dit eigenlijk over, hoe zit het in elkaar, wie is nu de goede en wie de kwade? Vragen die niet beantwoord werden en me gefrustreerd achterlieten. Nu, na een tweede lectuur heb ik door dat dit (wellicht) net de essentie is van die verhaal: Henry James heeft de conventies van het (griezel)genre tot het uiterste gedreven, net om de lezer in verwarring te brengen. Neen, de ogenschijnlijk objectief vertellende gouvernante is vermoedelijk niet betrouwbaar. Neen, de ogenschijnlijk engelachtige kinderen zijn vermoedelijk niet zo onschuldig, of toch wel? En neen, wat we zien is niet wat er te zien is, enzovoort, enzovoort. James bespeelt meesterlijk alle spanningselementen: vage verwijzingen, half uitgesproken of ambivalente hints, anticipatie van dingen die mogelijk gebeurd zijn, dubbelzinnige verwijzingen, onwaarschijnlijke twists in de plot, en tenslotte een dramatische ontknoping die je in verwarring achterlaat. Zoals gezegd: meesterlijk. De erg maniëristische stijl van James vind ik normaal erg hinderlijk, maar hier versterkt het het ‘gothic’ element, al blijven zijn woordkeuze en zinsconstructies nog altijd erg breedvoerig en gezocht. En neen, ik hou nog altijd niet van het griezelgenre, maar om het meesterschap van James kan je echt niet omheen. ( )