Naar Italië! Meerdere eeuwen lang deed deze oproep de fine fleur van de Noord-Europese jeugd naar het Zuiden reizen voor een grand tour van zinnelijk genot waarmee de jeugdjaren werden afgesloten om nadien in de voetsporen van hun ernstige vaders te treden. Niet zo voor Goethe die in 1786 zonder iemand vooraf in te lichten voor een tweejarige reis naar het land van de renaissance trok. Voor Goethe was deze reis meer een vlucht weg van Weimar om op zoek te gaan naar zichzelf, een soort van persoonlijke renaissance. "Er is trouwens niets te vergelijken met het nieuwe leven waartoe de aanblik van een nieuw land een contemplatief mens in staat stelt. Hoewel ik nog altijd dezelfde ben, meen ik toch dat ik tot in het merg ben veranderd" (p. 143). "... want bij dit oord knoopt heel de wereldgeschiedenis aan, en ik reken mijn tweede geboorte, een ware wedergeboorte, vanaf de dag waarop ik Rome betrad" (p.144). "De reiziger uit het Noorden gelooft dat hij naar Rome komt om een aanvulling voor zijn bestaan te vinden, zijn lacunes op te vullen; maar pas gaandeweg wordt hij met een groot gevoel van onbehagen gewaar dat hij zijn opvattingen geheel moet veranderen en van voren af aan moet beginnen" (p. 432). "In Rome heb ik mezelf voor het eerst gevonden, ik ben hier voor het eerst in harmonie met mezelf gelukkig en verstandig geworden" (p. 528).
Italiaanse Reis is een prachtige en met veel zorg uitgegeven kluif van 554 pagina's met 100 extra pagina's van aantekeningen en verwijzingen. Het is zeker geen reisgids met weetjes of anecdotes maar een erg persoonlijk document van een literaire grootheid. Het is als het ware een 'Bildung' dagboek met Napels en Rome als zwaartepunten in Goethes verblijf en ontwikkeling. Dat hij zo weinig tijd heeft doorgebracht in Firenze heeft hij zich later wel beklaagd. Je kan de man alleen maar benijden om zijn persoonlijke grand tour langs zovele steden en kunstwerken, en om zijn ontmoetingen met zovele kunstenaars (hij hoopte en oefende erg om zelf schilder te worden maar moest uiteindelijk vaststellen dat hij hiertoe niet het nodige talent had). Goethe observeert en beschrijft helder alles rondom hem: steden, gebouwen, kunstwerken, landschappen, planten, natuurverschijnselen, mensen en hun gewoonten. ( )

Uiteraard fascinerend als reis-impressie en historische document (vooral de beklimming van de Vesuvius, de beschrijving van carnavalsrituelen in Rome. Ilustreert ook de ontwikkeling van Goethe. ( )