Uitstekend geschreven boek over hoe Spanje zich (ook anno 2006 nog steeds vooral zwijgend) verhoudt tot de eigen geschiedenis, meer in het bijzonder de Spaanse Burgeroorlog en de Franco-dictatuur. En over alles wat kenmerkend is voor Spanjaarden.

De schrijver woont de afgelopen twintig jaren, als correspondent voor de The Guardian, onafgebroken in Spanje en heeft met dit boek een toegankelijke hedendaagse geschiedenis van Spanje geschreven.

Als vertrekpunt bij zijn historisch overzicht kiest hij voor een beschrijving van de nog steeds sluimerende naweeën van het Franquisme, een stroming die weliswaar nooit een behoorlijk gedefinieerde ideologie heeft gehad, doch die feilloos en simpelweg aangaf wie haar vijanden waren: communisten, socialisten,vrijmetselaars en separatisten. Met deze negatieve benadering schiep zij tevens een band met de Rooms Katholieke Kerk met wie zij gezamenlijk de strijd voerde tegen allen die domweg een andere maatschappijvisie hadden. Uiteindelijk wonnen zij de burgeroorlog en deden nadien geen enkele poging om met haar “overwonnen” medeburgers tot een vorm van verzoening te komen. Integendeel, Franco heeft zijn gehele leven als dictator niet veel anders gedaan dan het schisma tussen winnaars en verliezers in stand te houden en daarop zijn machtsbasis te vestigen.
De rol van de RK kerk is daarbij vaak ontluisterend geweest.

Er wordt -zo leert het boek en ook recente Spaanse literatuur- veel gezwegen in Spanje; overwinnaars en verliezers wonen nog steeds in dezelfde steden en dorpen, kennen elkaar nog en zwijgen over hun gemeenschappelijk verleden. Weliswaar is deze generatie aan het uitsterven, doch hun kinderen en kleinkinderen “doven de fakkel” nog niet. Het zoeken naar massagraven en het herbegraven van slachtoffers legt de zenuw van dit volk steeds weer bloot.

Een gelijksoortige situatie doet zich voor met betrekking tot de ETA. Haar terreuraanslagen en moordpartijen worden weliswaar (buiten Baskenland) veroordeeld doch veel verder dan protestdemonstraties gaat het niet. Revanche, een normaal te verwachten reactie zou je denken, blijft uit: het volk wil geen burgeroorlog en een nieuwe geïnstitutionaliseerd vijandschap. Er wordt (weer) veel gezwegen !

Op vaak milde toon schrijft Tremlett voorts over de huidige samenleving die vaak wordt gekenmerkt door vormen van (soms beperkte) corruptie, het gebruikmaken van “contacten” en de dubbele moraal die die het dagelijks handelen vaak kenmerkt.
Ook de flamingo blijft niet onbesproken en levert een fraaie geschiedenis over de beoefenaren van deze dans en het snel criminaliserende milieu waarin dit plaatsvindt. De beste flamingo wordt -doordesemd van verdovende middelen- gedanst in de gevangenissen !!

Ook sluimerende onafhankelijkheidsbewegingen zoals in Catalonië en Baskenland worden uitvoerig besproken en in een historische context geplaatst.

Na lezing van het boek ga je -althans in mijn geval- nog meer van dit land houden. Die vaak dubbele moraal maakt het land zo “speels”. Wanneer je leest dat het jeugdelftal van Albacete wordt gesponsord door een seksclub en dat het voorkomen van degradatie een gratis avond in deze club oplevert dan kan het niet anders dan dat je moet glimlachen.
De Spanjaard mag dan een zwijger zijn, in het handelen is hij/zij een geboren opportunist die voortdurend de keuze maakt tussen Kerk, Staat en Anarchie maar bovenal de saamhorigheid koestert. Uiteindelijk vindt men elkaar wel en dat zou wel eens het enige “positieve” van de laatste burgeroorlog kunnen zijn: angst voor een volgende !

Een erg fijn boek om te lezen, leerzaam ook. ( )