Deze Nederlandse editie van Marc Bloch’s Apologie pour l’Histoire is uitzonderlijk, vooral omdat het een grondig aangepaste teksteditie is, voorzien van een degelijke inleiding en begeleid door een notenapparaat dat onduidelijkheden toelicht en stellingen van Bloch in zijn context zet en met bibliografische verwijzingen ondersteund; tenslotte zijn ook nog aanvullende teksten van Lucien Febvre en Bloch zelf toegevoegd.
Ik was enkele maanden geleden al eens begonnen aan een oude Franse editie, maar kreeg me er niet doorheen geworsteld. Dat heeft alles te maken met het onvoltooide karakter van de tekst (Bloch werd door de Nazi’s geëxecuteerd in 1944 terwijl het boek nog niet af was), maar ook met Bloch’s nogal redeneerstijl, voortdurend slingerend tussen algemene stellingen en concrete voorbeelden, zonder veel systematiek.
In de Nederlandse vertaling en met de begeleidende noten kwam de tekst veel beter tot zijn recht. Een dikke pluim dus voor vertaalster en tekstbezorger Marleen Wessel.
Inhoudelijk heeft de tekst van Bloch niet zo erg veel te bieden: het is – zoals de titel zegt – inderdaad een pleidooi voor geschiedschrijving als métier, als ambacht, met zijn sterke en zijn zwakke kanten. Dit lijkt te suggereren dat Bloch geschiedschrijving helemaal niet als wetenschap zag, maar dat is een brug te ver, Bloch raakt die problematiek wel aan maar blijft eerder vaag. Hij voert in elk geval aan dat geschiedschrijving een heel jong vak is dat nog volop in ontwikkeling is en bovendien handelt in de moeilijkste materie die maar denkbaar is, namelijk het menselijke handelen.
Dit boek is door het martelaarschap van Bloch omgeven met een aureool van heiligheid onder historici; voor mij stelde het toch wel wat teleur. ( )

Bloch verdedigt in dit boekje de stelling dat geschiedschrijving wel degelijk een wetenschap is, zij het met een heel eigen methodologie en met de beperkte verwachtingen die je mag stellen aan àlle menswetenschappen. Een wat dubbelzinnig standpunt dus in de toen (midden 20ste eeuw) nog volop woedende discussie met het positivisme. Het boekje bevat tal van waardevolle inzichten, maar de meanderende stijl maakt de lectuur toch niet eenvoudig; ter verdediging van Bloch: hij schreef dit in krijgsgevangenschap in 1942-43, zonder beschikking over een bibliotheek. Later nog eens te herlezen.