Echt een tegenvaller, dit boek. De fragmenten waarin de Nederlandse diplomaat Hoffman centraal staat, zijn best interessant; vooral zijn worsteling met de dood van zijn twee dochters is mooi uitgewerkt, al vind ik de gedetailleerde schijt- en kots scènes er toch wel over. Maar de band met zijn lectuur van de 17de eeuwse filosoof Spinoza is er letterlijk met de haren bijgesleept. En de hele intrige over de ontvoering van een Amerikaans geheim agent in Praag overstijgt nauwelijks het niveau van een ordinaire spionageroman. Alleen het feit dat het verhaal zich afspeelt tegen de achtergrond van de val van het Ijzeren Gordijn in 1989 geeft wat extra pigment aan dit (mislukt) boek. ( )

Ik ben heel blij dat ik dit boek heb gelezen. Het was iets helemaal anders dan ik had verwacht. (Om de een of andere reden had ik een oorlogsverhaal verwacht.) Het is een spionageverhaal dat eigenlijk bijna niet over spionage gaat. Er gebeurt zelfs bijna niets tot je over de helft van het boek zit. Nu ja, niets is ook niet echt waar. Je leert stap voor stap de drie belangrijkste personages kennen, waarvan Hoffman de belangrijkste is. (Zoals de titel doet vermoeden.) Je groeit mee met Hoffman en ontdekt rustigaan het miezerige bestaan dat hij zijn leven noemt, aan de hand van het werk van de filosoof Spinoza. Een heel tragische figuur die Hoffman. ( )