Leonard G. Feather (1914–1994)

Hoewel het maar een boekje is van 102 pagina’s, verwachtte ik wel iets van Inside Jazz door Leonard Feather (1914-1994). Hij was een jazzpianist, componist en producer, maar vooral bekend om zijn artikelen, publicaties en jazzkritieken. In 1949 publiceerde hij het boek Inside Bebop en dat werd in 1977 heruitgegeven als Inside Jazz. Of die verwachting wordt ingelost, daarover later meer.

Feather wil met het boek uitleggen waar de bebop vandaan komt en hij laat een groot aantal van haar uitvoerders voorbij komen. Hij laat ook zien dat de scheidslijn niet zo zwart-wit is tussen de jazz oude stijl ofwel de swing en de bebop. Toch was er wel sprake van strijd, zeker toen Feather met Barry Ulanov de redactie voerde van het maandelijkse magazine Metronome;

The feud between beboppers and the so-called “moldy figs” (advocates of the traditional New Orleans jazz played by veteran trumpeter Bunk Johnson, clarinetist George Lewis and others of the revivalist movement that became active around the same time as bebop) was aggravated by the fact that instead of just advocating our own cause, Barry and I also wasted time making fun of the figs, whose movement would eventually collapse of its own weight. Our satires on the old time jazz aficionados, particularly those I wrote under the name of Professor McSiegel, infuriated the traditionalists, who lambasted modern jazz in general and bop in particular.

Het geeft aan dat er iets aan de hand was in de jazzwereld en dat Feather de nieuwe stroming bebop een warm hart toedraagt. In zijn voorwoord geeft hij aan dat er al veel over bebop is geschreven maar dat het veel over de uiterlijke kenmerken van de uitvoerders gaat en maar weinig over de technische aspecten van de muziek. Die omissie wil hij met dit boekje rechtzetten.

Allereerst, nog even toelichten wat bebop dan ook weer is, want Feather zelf geeft geen definitie daarvan. Het is een muziekstijl in de jazz met complexe ritmes en harmonieën. Vaak wordt er een thema gespeeld, waarna de instrumentalisten de kans krijgen om te soleren en te improviseren, waarbij de dynamiek tussen de verschillende bandleden cruciaal is. De nadruk ligt op virtuositeit, harmonische complexiteit en tempowisselingen. Tegenstanders doen het vaak af als muziek waar dus niet op te dansen is, anders dan de traditionele swingmuziek die door de bigbands zo vaak gespeeld wordt.

Feather deelt zijn boek op in drie delen. Deel één behandelt een paar van de pioniers van het bebop-genre. Deel twee is een technisch deel met muzikale notenvoorbeelden en deel drie geeft een aantal zeer beknopte biografieën van bebop-muzikanten.

Deel één kan u interesseren als u bijgepraat wil worden over altsaxofonist Charlie Parker en trompettist Dizzy Gillespie. Mij bracht het weinig nieuws na het lezen van hun biografieën. Interessant is wel het belang van tenorsaxofonist Lester Young. Die wordt niet gezien als bebop-muzikant, maar wel als iemand die de weg bereidde voor die nieuwe stroming. Een reden waarom ook saxofonist Coleman Hawkins in het boek genoemd wordt. Ik vond het leuk om gitarist Charlie Christian tegen te komen en met name zijn opnames in Minton’s Playhouse, een bekende jazzclub in New York, waarvan ik zijn opnames al even in huis heb.

Het technische deel is eigenlijk voer voor musicologen. Dat ben ik niet dus de termen en notenvoorbeelden in dat hoofdstuk gingen wat ver voor mij. Interessant is wel het deel waarin nummers worden opgevoerd die van belang zijn voor de bebop. Zo wordt een jazzstandard als How High The Moon ineens een boegbeeld van de bebop en Feather legt uit hoe dat komt. Ook handig is een tabel met bebop-nummers die goed laat zien op welke akkoordenschema’s van welke jazzstandard ze gebaseerd zijn. Dan zie je ook hoe vaak How High The Moon terug komt.

Het laatste deel met korte biografieën is met name handig voor die muzikanten die ik nog niet in andere boeken toegelicht zag. Het pluspunt van dit boek is dat je een paar voorbeelden direct uit de praktijk opgediend krijgt. Feather zit dicht op de materie en heeft Parker (ofwel ‘Bird’) en Gillespie (ofwel ‘Diz’) zelf gesproken. Hij concludeert ook dat bebop geen duidelijk afgebakend terrein is;

One concluding thought: don’t ever be scared, in playing bop, that you are breaking the rules, or that a certain passage is not strictly bop. Be a pragmatist. Remember that as far as Diz and Bird were concerned, rules were only made to be broken; moreover, some of their most successful effects have been achieved by the contrasting insertion of non-bop passages such as the intro and coda on Shaw Nuff, the comedy vocals on Salt Peanuts and When I Grow Too Old To, and the special rhythms in Night In Tunesia, Manteca and many others.

Zo is er wel het één en ander uit dit boekje te halen, maar werden mijn verwachtingen toch niet echt ingelost. Voor iemand die zo veel over jazz heeft geschreven en er zo veel van af weet, vind ik de inhoud te mager. Ook de doelgroep is mij niet duidelijk. Voor een deel heeft u weinig tot geen kennis nodig en wordt u aardig geïnformeerd, voor het technische deel heeft u wel degelijk wat kennis nodig. Een minpuntje is ook het ontbreken van een namenindex achterin. Aan ruimtegebrek ligt dat niet, want er staan wel 12 blanco bladzijden achterin het boek. Ik heb meer verwachtingen van het boek dat ik nu ga lezen over dezelfde materie, Swing to Bop, van de jazzcriticus en -historicus Ira Gitler.… (meer)