Leena Lander

(bron Leeskring) Aan het eind van de Finse burgeroorlog (1918) levert een officier een vrouwelijke gevangene af bij een militaire rechter. De twee hebben samen acht dagen op een eiland doorgebracht. De rechter probeert erachter te komen wie deze vrouw is, wat ze gedaan heeft en wat er zich tussen haar en de officier heeft afgespeeld. Er ontwikkelt zich tussen de drie hoofdpersonen een intrigerend psychologisch spel, met thrillerachtige elementen. In een beeldende, meeslepende stijl brengt de Finse schrijfster thema's als macht, waarheid, liefde, onderdrukking en eenzaamheid aan de orde. Het bevel is het vierde boek van Leena Lander dat in het Nederlands is verschenen.… (meer)

De roman De thuiskomst maakt deel uit van een trilogie van de in 1955 geboren Leena Lander, een van de belangrijkste auteurs van de hedendaagse Finse literatuur. Zij verbindt op indringende wijze de jongste Finse geschiedenis met de levensverhalen van haar personages. Lander plaatst vier verschillende, met fijne draden aan elkaar verbonden generaties tegen verschillende historische achtergronden. De 'familiesaga' omvat de tijd van de Finse burgeroorlog van 1918 tot de jaren '90. In het eerste deel (Laat de storm komen, 1998) gaat de journaliste Liris Letho in het mijnstadje Olkikumpu op zoek naar een goed bewaard geheim uit het verleden van haar grootmoeder Vida Harjula. Het huis met de zwarte vlinders (1999) speelt in de jaren '60 op een eiland voor de kust van Zuid-Finland, waar Olavi Harjula als directeur leiding geeft aan een opvoedingsgesticht voor criminele jongens. In zijn idealistische maar strenge strijd voor het goede in de mens verliest hij op tragische wijze de greep op de realiteit. Het derde deel, De thuiskomst, verhaalt over de levensgeschiedenis van twee sterke vrouwen, de oorlogswees Hanna Aalto en Lys Bergman, dochter van de zendeling Mikael Bergman en ooit de eerste grote liefde van Olavi Harjula. De voor het leven van de hoofdpersonages beslissende gebeurtenissen van hun jeugdjaren vallen in de naoorlogse periode van de jaren '40 en het begin van de jaren '50. Na een voor de gehele Finse bevolking traumatiserende periode van de Tweede Wereldoorlog, waarbij ruim 80.000 Finnen het leven lieten, is de natie er op pijnlijke wijze mee bezig te voldoen aan de bepalingen van het wapenstilstandsverdrag met de Sovjet-Unie: de betaling van 300 miljoen dollar in de vorm van papier, machines en 800 schepen. Bovendien is Finland door het enorme gebiedsverlies geconfronteerd met een omvangrijk vluchtelingenprobleem. Het verleden van de in zichzelf opgesloten Hanna ligt in het donker van de oorlog begraven. Uiteindelijk ontstaat er een vertrouwensband tussen haar en de theoloog Bergman, die in het door twee oude dames gedreven kindertehuis een rol heeft bij de opvoeding van de oorlogsweesjes. Hanna verafgoodt de mislukte zendeling Bergman, die meer sympathie toont voor heidense geloofsvoorstellingen dan voor de strenge lutherse leer van zijn omgeving. Door een hechte vriendschap met Lys Bergman wordt Hanna onderdeel van een naar buiten toe idyllisch gezinsleven in huize Bergman. In toenemende mate treden er echter spanningen op, die uiteindelijk culmineren in een dramatisch gebeuren en het spoorloze verdwijnen van Hanna. Telkens komen we Olavi Harjula tegen, die zijn jeugdliefde Lys en hun gemeenschappelijke zoon verraadt. Dit gebeuren vormt de sleutel voor de catastrofale levensproblematiek van deze man zonder invoelingsvermogen. Leena Lander creëert in De thuiskomst een overwegend sombere en afstandelijke sfeer, waardoor de existentiële eenzaamheid van haar personages op verontrustende maar uiterst zuivere wijze aan de oppervlakte komt. De schrijfster is er opnieuw in geslaagd om grensvlakken van de menselijke existentie af te tasten. [Günter Brandorff, 13.11.2001]
16/10/2006
Finland kort na de Tweede Wereldoorlog. Kinderen die tijdens de oorlog in Zweden waren ondergebracht, keren terug naar hun vaderland. Een klein meisje wordt sterk onderkoeld en uitgehongerd aangetroffen op een schip en in een tehuis voor oorlogswezen geplaatst. Ze heeft geen indentiteitspapieren, ze is doodsbang en zegt geen woord. Men geeft haar de naam Aalto.

Predikant Bergman bekommert zich om haar en neemt haar in zijn gezin op, en Hanna sluit vriendschap met zijn dochter Lys. Maar na Hanna's komst raakt het gezin volledig ontwricht. Goede bedoelingen leiden tot verschrikkelijke gevolgen, wraakzucht keert zich tegen zichzelf en wat trouw lijkt, is verraad. Ten slotte verdwijnt Hanna spoorloos, allerlei geruchten doen de ronde en Lys' leven dreigt in te storten. Wanneer Lys na jaren probeert om zich te krijgen op het verleden, wordt duidelijk dat de werkelijkheid anders in elkaar zat dan iedereen meende.

De thuiskomst is een verhaal over kinderen die verlangen naar een veilig thuis, In een ongeëvenaard heldere stijl creëert Leena Lander de gespannen sfeer die ontstaat als een huiselijke catastrofe laag na laag wordt bloodgelegd.

In Frankrijk bekroond met de prijs voor de beste Scandinavische roman van het jaar 2000… (meer)