Antonio Pennacchi (1950–2021)

Zolang de Peruzzi's zelf de Italiaanse naoorlogse geschiedenis kunnen illustreren, door zoals Diomedes eerst mee te heulen met de Duitsers en na de oorlog steenrijk te worden dankzij lucratieve bouwcontracten (de maffia is niet ver weg), is dat mooi meegenomen. Pennacchi hanteert daarbij een vrij directe en humoristische stijl, waarbij hij de lezer soms rechtstreeks aanspreekt. Maar wanneer Diomedes en zijn tantes, neven en ooms naar de achtergrond verdwijnen, wanneer het over de nationale politiek gaat, dreigt het boek vervelend te worden. Het was wellicht niet nodig élke partizanengroep te vermelden, of elk nieuw kabinet dat gevormd wordt.

Gelukkig herpakt Pennacchi zich, met als sluitstuk het moment waarop de verteller zelf duidelijk maakt wie hij is en hoe hij in het familieverhaal past. Broederstrijd is geen overweldigend boek zoals Het Mussolinikanaal, maar dat ligt louter aan enkele mindere passages.

Volledige bespreking via http://wraakvandedodo.blogspot.be/2017/03/antonio-pennacchi-broederstrijd.html… (meer)

Het boek vertelt de geschiedenis van Italië in de eerste helft van de twintigste eeuw. Origineel is het standpunt: zoals een eenvoudige boerenfamilie die beleefde en erbij betrokken raakte. De familie Peruzzi woont oorspronkelijk in de Po-vlakte maar verhuist naar de onder Mussolini drooggelegde Pontijnse moerassen ten zuiden van Rome. Op landelijk vlak spelen zich intussen de eerste en de tweede wereldoorlog af en nemen leden van de familie actief deel aan het fascisme dat Italië gaandeweg helemaal in zijn greep krijgt. Pennacchi schrijft zijn roman alsof hij alles optekent uit de mond van een van de jongere familieleden, die hem decennia later het verhaal doet. Dat levert een heel eigen, bijzonder levendige stijl op: spreektaal, vaak met citaten in het dialect, soms met herhalingen, zijsprongen en omkeren van de chronologische volgorde. Een schitterend boek dat zowel inzicht geeft in de levensomstandigheden van de meerderheid der gewone Italianen uit die tijd als in de maalstroom van de grote politiek.… (meer)

Een familiekroniek, geschreven in een onafgebroken vertelling waarbij de schrijver als het ware voorleest, en de lezer steeds aandachtiger gaat luisteren. De verteller volgt drie generaties van een Italiaanse familie gedurende de eerste vijftig jaar van de twintigste eeuw. Alle ingrediënten die de geschiedenisboeken in abstracte zin beschrijven, worden in het perspectief van de familieleden geplaatst en krijgen daardoor een menselijke belichting.
Het boek is buitengewoon raak gecomponeerd en brengt de personages, zonder dat zij individueel uitvoerig gekarakteriseerd worden, met voldoende reliëf in beeld.

Het boek kent nog een andere laag. Het boek benadrukt niet of nauwelijks individuele ervaringen doch plaatst alle gebeurtenissen in een familiekader. Een kenmerkend fenomeen dat vooral in Zuid-Europese landen als normatief geldt. Politieke veranderingen en/of het optreden van de overheid, wordt beoordeeld vanuit het perspectief van de clan waartoe men behoort. In het boek wordt beeldend beschreven hoe naadloos men overging van het aanhangen van het socialistisch gedachtengoed naar dat van fascisme terwijl ten opzichte van de overheid (en de Kerk !) altijd een grote reserve werd bewaard. Zwart-wit gesteld, staat de overheid altijd op een laag niveau van appreciatie; het belang van de familie of de groep waar men toe behoort, staat bovenaan.

Dat is ook precies de oorzaak van de beperkte grip die overheden in landen als Griekenland, Italië, Spanje, Portugal en in zekere mate Frankrijk op de (niet verstedelijkte) samenleving hebben. (Inderdaad, de landen waarin de huidige eurocrisis voluit woedt, doch dit terzijde.)

Het boek is wat mij betreft een huldeblijk aan deze samenlevingsverbanden waarin de vriendschap altijd prevaleert boven het buigen voor een overheid. Wat mij betreft: een boek om van te houden !… (meer)

Pennacchi kon deze prachtige roman over de familie Peruzzi niet mooier openen dan met de zin "Mooi of niet, dit is het boek waarvoor ik op de wereld ben gekomen". Het verhaal van de Peruzzi's start in hun geboortestreek tussen Rovigo en Ferarra in de Veneto, maar speelt zich vooral af in de Agro Pontino, de drooggelegde moerassen onder Rome waar ze in een ware volksverhuizing door het fascistisch regime werden neergeplant. De Peruzzi's, arme, hardwerkende boeren, waren dan al terechtgekomen in het prille fascistische kamp dat ze doorheen alle voor- en tegenspoed steeds als het hunne blijven beschouwen. Maar dan wel op hun eigen manier. "En waar het eerst wemelde van de vakbondsafdelingen, boerenbonden en socialistische partijafdelingen, schreven de mensen zich en masse uit en kwamen zich vervolgens inschrijven bij de fascistische partij, want ze zagen de kracht, de besluitvaardigheid en een gemeenschappelijk idee: 'Die krijgen wat voor elkaar. Sterker nog, ze hebben het als voor elkaar'. Precies als op 25 juli 1943 toen ze een dag eerder nog allemaal fascist waren en een dag later allemaal antifascist; of in 1989-'94, eerst allemaal communist en christendemocraat,en daarna allemaal achter Berlusconi en de Lega Nord. De wind draait, mijn vriend, en als dat gebeurt, dan draait hij niet zo'n beetje ook." (p. 114) Pennacchi vertelt het verhaal van opkomst en ondergang van het fascistisch Italië van Mussolini, van aanvankelijke begeestering en latere ontnuchtering, van de koloniale oorlogen in Libië en Ethiopië, de desastreuze exploten van het Italiaanse leger in Griekenland en Rusland, en van de bevrijding door de geallieerden in WO II, vanuit het standpunt van de alwetende verteller die zich geregeld rechtstreeks tot de lezer wendt om diens mogelijke twijfels of ongeloof over de lotgevallen van zijn grote familie op zij te schuiven. "Iedereen heeft zijn eigen gelijk in deze wereld, en ik denk heus niet, laat dat duidelijk zijn, dat ik de absolute waarheid in pacht heb, de volmaakte waarheid die alleen God kent. Ik vertel u de waarheid van de Peruzzi's, die mijn ooms aan mij hebben verteld zoals zij die hebben beleefd. Om een ander geluid te horen, het gelijk van de anderen, moet u met die anderen gaan praten. Iedereen heeft zijn eigen gelijk." (p. 294) Pennacchi is een groot verteller op een heel persoonlijke manier doch zonder belerend te zijn. Grote geschiedenis en petite histoire kruisen telkens weer elkaars pad in het leven van deze familie waarin je als lezer onweerstaanbaar wordt meegenomen. Een grootse roman.… (meer)