Ola Rosling

Ik wil hier eigenlijk niet veel woorden aan vuil maken. Dit boek zou verplichte lectuur moeten zijn voor alle politici, journalisten, zakenlui, wetenschappers, onderwijsmensen kortom iedereen die een rol speelt in hoe we naar de wereld kijken. Want Rosling toont overtuigend aan dat we koppig blijven vasthouden aan allerlei verkeerde voorstellingen. Zelfs de meest intelligente mensen hebben een verkeerde inschatting van demografische, economische, sociale en culturele evoluties.

Het leuke is dat Rosling een tiental instinctieve oorzaken daarvan opgeeft, zoals het binair denken, het ervan uitgaan dat trends zich altijd rechtlijnig doorzetten, enzo meer. En hij illustreert dat voortdurend met heel concrete voorbeelden, dikwijls uit zijn eigen ervaring. Daar bovenop geeft hij ook erg handige tips om het te verhelpen, die hij samenvat onder de noemer ‘factfulness’.

Dat laatste is toch enigszins misleidend. Uiteraard legt Rosling heel sterk de nadruk op het belang van feitenmateriaal. Maar dan heeft hij het niet over zomaar feiten of cijfers op zich. Want zoals de Italiaanse schrijver Pirandello ooit schreef: “een feit is zoals een zak; die staat maar recht als je er iets in hebt gestoken.” En dat opvullen, dat gebeurt door ze in een bepaalde context te plaatsen, ze op de juiste manier te vergelijken, en in de eerste plaats correct te selecteren. En Rosling geeft daar op een heel didactische manier de nodige tips voor. Eigenlijk is dit een zoveel beter werk dan Dobelli’s “De kunst van het heldere denken”: veel minder opgeklopte geleerdheid, veel meer down to earth en hands-on.

Roslings globale boodschap is dat de wereld er veel beter aan toe is dan ooit tevoren. In veel korter bestek dan bijvoorbeeld Stephen Pinker (Our better Angels) illustreert hij dat aan de hand van een hele rist data en cijfers. En hij is ook niet te beroerd om heilige huisjes omver te gooien: zo waarschuwt hij de activisten van klimaatverandering (met wie hij duidelijk sympathiseert) dat ze hun eigen ruiten aan het ingooien zijn door paniekerig ongefundeerde data de wereld in te sturen. Rosling overleed in 2017, wat een verlies. Gelukkig wordt zijn erfenis via dit boek en via de site Gapminder voortgezet.… (meer)

Erik van Erik schrijft (http://erikleest.blogspot.com/) schreef er over in zijn blog Hans Rosling: Feitenkennis (http://erikleest.blogspot.com/2018/10/hans-rosling-feitenkennis.html) waardoor ik weet kreeg van het bestaan van dit boek. Vervolgens had een collega van mij het boek van een andere collega te leen gekregen en vroeg of ik het wilde lezen. Nou graag, was mijn reactie. Niet veel later sprak ik de eigenaar van het boek en hij vertelde me dat hij juist van mij ooit op de TED-talks van Hans Rosling was gewezen. Grappig hoe zoiets kan gaan.

Wie bekend is met Hans Rosling zijn enthousiasme tijdens zijn TED-talks zal dan ook niet verbaasd staan bij de toon van dit boek. Het is luchtig met veel kwinkslagen en dat terwijl er een zeer serieus onderwerp wordt besproken. Namelijk de moeite die de mensheid heeft om zich te baseren op feiten in plaats van op allerlei ingebakken instincten. Instincten die handig waren in tijden dat de mens zich nog moest handhaven tegen allerlei natuurlijke gevaren maar die nu juist er voor zorgen dat mensen verkeerde beslissingen nemen. Hans Rosling laat de feiten over de wereld zien in cijfers. En dan blijkt dat het er met de mensheid een stuk beter voor staat dan de meeste mensen denken ongeacht welke opleiding of achtergrond ze hebben.

Door inzicht te bieden in die cijfers en te laten zien welke instincten ons beoordelingsvermogen foutief beïnvloeden, hoopt Hans Rosling met zijn zoon en schoondochter (die ook sterk aan het boek hebben bijgedragen) dat de mensheid andere beslissingen gaat nemen en daarmee de mensheid vooruit gaat helpen.

Tijdens het lezen werd ik voor een deel steeds blijer dat het werkelijk zoveel beter met de mensheid gaat dan ik maar had durven dromen. Toch bleef er bij mij lang nog een grote maar staan. De maar die zegt dat 1 miljard mensen die onder de armoedegrens van 1 dollar per dag leven, nog steeds wel waanzinnig veel mensen zijn die maar net overleven. Op het einde heeft Hans Rosling daar ook nog een goede draai aan weten te geven door te laten zien hoe snel (namelijk binnen 15 jaar) deze mensen ook een behoorlijk beter leven kunnen hebben.

Wat mij betreft wordt dit boek verplichte kost op school.… (meer)