Wytske Versteeg

Een moeder op zoek naar de waarheid achter de dood van haar kind. Een lerares van haar kind verdwijnt nadat hij dood is, wat heeft zij er mee te maken? Ze weet deze lerares op te sporen en hoort haar verhaal aan. Naarmate het verhaal vordert krijg je steeds meer sympathie voor de lerares, maar ook zij is niet vrij van schuld, wie wel? Een indringend verhaal over een geadopteerde jongen die geen contact kan krijgen met zijn klasgenoten en een moeder die denkt dat ze alles goed heeft gedaan. Het thema is niet nieuw maar de beschrijving van dit thema zuigt je het verhaal in. Het eind van het verhaal is dan erg lastig en daarin schuilt dan ook de zwakte. Toch kijk ik uit naar meer werk van deze schrijfster.… (meer)

Een adoptiemoeder ziet lijdzaam toe hoe haar zoontje (Boy) zich ontwikkelt tot een kwetsbaar jongetje, een buitenstaander, gedoemd om gepest te worden. Op zijn veertiende raakt hij vermist, de politie denkt dat hij is weggelopen en zelfmoord heeft gepleegd. Vier jaar later ontdekt de moeder dat de dramadocente (Hannah) een rol heeft gespeeld in Boys verdwijning. Inmiddels woont die docente in Bulgarije, waar ze van het land leeft. De moeder (die geen naam krijgt in het verhaal, en vanuit de ik-persoon vertelt; aan het einde vanuit de je-persoon) reist naar Bulgarije en gaat als vrijwilliger, zonder haar identiteit bekend te maken, bij Hannah in huis wonen. Terwijl ze zich vastklemt aan wraakgedachten, wint ze langzaam Hannahs vertrouwen en uiteindelijk komt het hele verhaal eruit.

De roman heeft iets claustrofobisch, zowel in de stukken waar Boy en de (incompetente) drama-docente zijn opgesloten in een klas vol meedogenloze pubers, als waar de moeder en de ex-dramadocente een klein huisje delen te midden van de onherbergzame Bulgaarse winter. De beklemming wordt versterkt doordat zowel Hannah als de moeder de tijd nemen om hun duistere gevoelens minutieus te beschrijven (de moeder in gedachten). Toch was het boek voor mij een page-turner, deels vanwege de glanzende stijl: de moeder spreekt sober, zoals bij haar illusieloze karakter past, maar toch met veel taalgevoel en onontkoombaar evocatief. Maar meer nog vanwege de continue dreiging van geweld (in het klaslokaal en in het Bulgaarse huisje) en het elegante plot (de manier waarop de moeder steeds verder nadert tot de ex-dramadocente).

Kern van het verhaal is de tragiek van Boy, die onherroepelijk moet lijden, maar misschien meer nog de tragiek van zijn moeder en de drama-docente die hem willen helpen, maar dat niet kunnen, de zaak (zeker in het geval van Hannah) nog erger maken, en – het meest verontrustend – ook niet alleen maar positieve gevoelens over Boy hebben. De buitenstaander, de underdog, de loser, roept ook ergernis, gene en afkeer op. Deze tweeslachtigheid van de moeder en Hannah krijgt een literaire spiegel doordat Hannah in haar lessen met Shakespeare aan de gang gaat. Tijdens een gastles zegt een andere docent: “Shakespeare bracht de ambiguïteit van de menselijke geest als eerste overtuigend in kaart. […] Hoe we het ene willen, en tegelijkertijd het andere; hoe onze geest steeds verschillende kanten op wordt getrokken. Hoe we niet één persoon zijn, maar velen in één lichaam.” Mij deed het boek ook denken aan de gothic novels, die vaak gaan over gedoemde personages met donkere emoties, in een claustrofobische setting (The scarlet letter bijvoorbeeld).

Zoals de personages hun gemengde gevoelens hebben, zo heeft de lezer ze ook: dit is een boek dat me verdrietig maakte, en tegelijk gelukkig, omdat het op de een of andere manier verheffend is als verdrietige zaken mooi, afgewogen en integer worden beschreven.… (meer)