Het eerste boek dat vanuit het Albanees in het Nederlands werd vertaald was in 1972 (!) Kadare’s roman ‘De generaal en het dode leger’. De inhoud van het boek is mij altijd bijgebleven maar de schrijver ben ik onbegrijpelijkerwijs toch uit het oog verloren. Nu, na meer dan veertig jaar, werd mijn aandacht op zijn laatste roman gevestigd.

Ook in dit boek staat de geschiedenis van Albanië, in dit geval de provinciestad Gjirokastër, centraal, met als rode draad de gevolgen van een diner dat een chirurg van het plaatselijke ziekenhuis aanbood aan de commandant van de Duitse troepen die de stad hadden bezet. Dat de arts tijdens dat diner met succes onderhandelde over de vrijlating van gijzelaars is een gegeven dat als een soort raadsel boven het verhaal blijft hangen.
Het boek verhaalt van de vele wisselende bezettingen door buitenlandse agitators: Italianen, Duitsers, partizanen, Russen en uiteindelijk de vestiging van een alles verstikkend ‘eigen’ communisme. Soms neemt het verhaal hallucinerende wendingen waarin dromen de plaats van vermeende werkelijkheden gaan innemen en dat maakt het gehele verhaal wel tot een avontuur.

Opvallend is dat in de roman de absurditeiten die bij dictatoriale stromingen zo kenmerkend zijn, slechts worden verhaald en niet geïnterpreteerd of becommentarieerd. Er wordt verslag van gedaan; de lezer is daarna aan zet.

Met vaart geschreven en bij wijlen goed gecomponeerd. ( )