“OK, boomer”, beet de jonge Nieuw-Zeelandse parlementariër Chloë Swarbrick haar oudere collega toe, toen hij haar onderbrak in november 2019. Die uitspraak ging de hele wereld over. En het waren die woorden waar ik vaak aan terug moest denken tijdens het lezen van de nieuwste roman van Eleanor Catton, ‘Het woud van Birnam’. Omdat het zich afspeelt in Nieuw-Zeeland, maar vooral omdat het generatieconflict tussen millennials en boomers er centraal in staat.

‘Het woud van Birnam’ is de letterlijke vertaling van Birnam Wood, een magisch bos uit Shakespeare’s toneelstuk Macbeth. Dat citaat is ook het motto van het boek. In Cattons boek is het de naam van een collectief van guerillatuiniers uit Christchurch. Guerillatuiniers zijn mensen die landbouw bedrijven op braakliggende stukken grond, bijvoorbeeld bij bejaardentehuizen of kinderdagverblijven. Voor de oprichtster van het collectief, Mira, is dit geen hobby, maar een levensovertuiging, en haar werk. Voor anderen, zoals Mira’s rechterhand, het organisatorische talent Shelley, is het een manier om zich af te zetten tegen hun ouders en hun verwachtingen. Tegenover deze idealistische millennials plaatst Catton de generatie van de babyboomers, in de vorm van Owen en Jill Darvish, gesettelde vijftigers die zich omringd weten door materieel comfort en maatschappelijk aanzien.

Op het eerste gezicht lijkt het alsof Catton hier de kant kiest van de millennials, maar al snel merk je dat zij beide groepen met een flinke dosis sarcasme benadert. Met bijna chirurgische precisie ontleedt zij het idealisme van de millennials, waarachter een rits aan menselijke zwakheden schuilgaat, zoals eigenbelang, egocentrisme en het verlangen naar aandacht, waardering, seks, geld en macht. Ook wordt al snel duidelijk dat deze millennials hun levensstijl alleen vol kunnen houden dankzij hun welgestelde ouders waar ze altijd op terug kunnen vallen. En van zwaktes kan je altijd gebruik maken als je niet het beste met de mens voorhebt, zoals de bijna klassieke (Amerikaanse!) schurk in dit verhaal.

Het boek valt min of meer in twee delen uiteen. In de eerste helft worden de hoofdpersonen uitgebreid geïntroduceerd. Pas in de tweede helft van het boek komt het plot meer op gang. Birnam Wood krijgt de kans om te tuinieren op een landgoed bij een natuurgebied dat door een aardverschuiving geïsoleerd is geraakt. Het is een buitenkansje om uit de rode cijfers te komen, misschien zelfs een echt bedrijf (een start-up!) van hun collectief te maken. Verblind door hun zwaktes en naïviteit hebben ze pas veel te laat door dat hun weldoener misschien heel andere (uiteraard snode) plannen heeft. Het tweede deel zou ik als thriller beschrijven, het eerste deel meer als een maatschappijkritiek.

Beide delen heb ik overigens met veel plezier gelezen, maar wel op heel verschillende manieren. Het eerste deel vond ik - ondanks de traagheid van het plot - het sterkste deel, vanwege de scherpe analyse van de generaties. Het
thrillerdeel is best spannend, maar heeft als zwakte dat je als lezer al veel te snel in de kaarten kan kijken van de schurk. Dat komt door de perspectiefwissels, waardoor je als lezer altijd meer weet dan elke individuele hoofdpersoon. Het boek had spannender kunnen zijn als de clou wat later was weggegeven. Al met al een fijne leeservaring, vooral door Cattons scherpe pen. ( )

Het woud van Birnam. Door: Eleanor Catton.

Wow, wat een boek, wat een trip. 3 dagen lang was ik totaal bezeten van dit verhaal. Het speelde dag en nacht door mijn hoofd. Dit is voor het eerst dat ik een Catton lees maar zeker niet voor het laatst.

Ik zit graag met mijn vingers in de aarde, kweek allerlei zaden, pitten en stekjes tot planten die ik achterlaat voor gelukkige vinders. Ik heb ook al wel eens iets gezaaid op grond die niet van mij is… Dat sprak me aan in de beschrijving van dit boek: het groene, ideologische activisme, het guerrilla gardening-aspect. Uiteindelijk blijkt het daar niet (heel veel) over te gaan maar teleurgesteld was ik zeker niet.

De hoofdpersonen zijn Mira, oprichter van het activistische tuinderscollectief Birnam Wood (waarom is de boektitel in hemelsnaam vertaald?) en Lemoine, miljardair en zogenaamd een prepper. Hun paden kruisen zich in Thorndike, waar ze beiden azen op dezelfde lap grond.

Wat er na hun ontmoeting volgt is een verhaal dat je makkelijk in een serie van 12 afleveringen kan verfilmen. Er gebeurt enorm veel, de personages zijn divers en uitermate boeiend, het is super spannend én doet je nadenken over de wereld waarin we leven. Het is een soort van activistische ecothriller en Shakespeareaanse tragedie in één.

Elk karakter, elke scène en setting is enorm gedetailleerd en levendig beschreven. Je waant je als lezer midden in de actie; of het nu gaat om het planten van erwten of het proberen afslaan van drones die je opjagen. De ideeën, conversaties, plannen, discussies doen je hoofd tollen en laten je stilstaan bij je eigen handelen en denkbeelden.

Het woud van Birnam is verslavend goed geschreven en verteld. Een boek dat je nog lang zal bijblijven. Ferme aanrader. Laat de serie maar komen! ( )