Het minste wat je kan zeggen, is dat dit een heel grondige studie is van wat er bekend is van het leven van Dante Alighieri, de schrijver van de door mij verafgode Divina Commedia (jawel, ‘verafgode’, u leest het goed). Er is geen ander boek dat ik al zo dikwijls gelezen heb, in verschillende talen (waaronder het oorspronkelijke Florentijns Italiaans), en dat me altijd raakt tot in de kern van mijn ziel. Het is irrationeel, ik weet het, maar het is zo. Dit jaar herdenken we de 700ste verjaardag van de dood van de auteur, en ik kon het dus echt niet maken me niet te verdiepen in de recente literatuur rond de Divina Commedia en Dante. Dit boek van Alessandro Barbero is in de markt gezet als de biografie die je moet lezen om weer helemaal mee te zijn in de Dante-studie. En dat klopt, tenminste als je het fijne wil weten van alle aspecten van Dante’s leven.

Alessandro Barbero geldt in Italië als één van de meest toonaangevende experts in de laat-Middeleeuwse geschiedenis, en in het bijzonder de militaire geschiedenis. En dat blijkt al meteen: dit boek start midden in een veldslag die in de buurt van Florence werd uitgevochten in het jaar 1289, en waar ook Dante aan deelnam. De auteur grijpt het gebeuren aan om de precieze sociale afkomst van Dante te bepalen. Hij doet dat heel ingenieus, aan de hand van indirecte getuigenverklaringen en documenten, en toespelingen die Dante zelf maakte in zijn werk. Het typeert de aanpak van dit boek: de auteur gaat nauwgezet te werk, weegt verschillende bronnen en getuigenissen af, om tot een waarschijnlijkheidsoordeel te komen.

Met andere woorden: dit is een eerste klas historische studie, die inderdaad een uitstekend zicht geeft op wat er over de figuur van Dante Alighieri (en zijn familie) bekend is. Het gevolg is wel dat de echte literatuurliefhebber hier op zijn honger blijft: de focus ligt op het biografische en niet op het literaire, laat staan het filosofisch-spirituele gehalte van het werk van Dante. Dit boek is zeker vlot geschreven, maar de aanpak van de auteur, consciëntieus de historische methode volgend, spreekt natuurlijk niet echt tot de verbeelding. Alleen al het feit dat een derde van dit boek uit voetnoten en bibliografie bestaat, spreekt boekdelen. Laat je dus niet misleiden door mijn povere waardering van 2.5 sterren: dit is echt wel een degelijk academisch werk, maar helaas voegt het weinig toe aan de lectuur van de Divina Commedia. Daarvoor kan ik uit volle overtuiging verwijzen naar het werk van Prue Shaw, Reading Dante, dat ik momenteel aan het lezen ben (en dat helaas nog niet in Nederlandse vertaling bestaat). ( )