Portret van 3 opeen volgende generaties... ( )

Ingrijpend. Teder. Dramatisch. Een Ierse familiegeschiedenis. ( )

Dit boek won de Man Bookerprice 2007 en terecht ! Het is een mooi uitgebalanceerde roman gebouwd rond een Ierse "extented family" (de familie Hegarty) die wel verplicht moet graven in hun collectief opgebouwde herinneringen nu één van hen : de jonge broer Liam zelfmoord pleegde. Veronica de hoofdfiguur van de roman keert terug naar het ouderlijke huis en haar alleenstaande moeder om in dat geboortehuis de schikkingen voor de begrafenis te treffen en de overige familieleden uit te nodigen. Herinneringen aan haar oma Ada en de mannen in haar leven, haar gesprekken met haar overleden lievelingsbroer maar nog meer de hypocrisie van een gesloten samenleving waarin Iers katholicisme en erotiek op een eigenaardige wijze verstrengeld zijn houden haar in een verstikkende, zelfontledende greep. Het is eeen betoverend boek dat een beklemmende sfeer neerzet en doet nadenken over onszelf en de familie waarin we functioneren en hoe weinig we eigenlijk van de anderen afweten. Hoe veel daarvan puur giswerk is en pas duidelijk wordt als het stof van jaren is neer gedwarreld. Heel goede vertaling. Al is het lezen in het Engels niet te verbeteren. We hebben de beide : zowel "The gathering" (zie cover) als "De samenkomst" ( )

Tijdens het lezen, op een papiertje de volgende aantekeningen gemaakt: boek komt wat moeilijk op gang; verhaal doet soms wat gedateerd aan; beproefd concept; er wringt iets tussen de handelingen van de hoofdpersoon en hetgeen zij (over)denkt.

Ierland, groot gezin, drie generaties, wat vage vaders en een ‘oom’ en daar dan een verhaal omheen componeren….. eigenlijk kun je het dan wel raden.
Bij nader inzien echter blijkt dat de schrijfster er toch wel iets moois van heeft gemaakt; ondanks alle vervreemding die de hoofdpersoon oproept schetst zij een beeld van een soort eenzaamheid die de roman uiteindelijk de lading geeft om het tot een boeiende roman te maken. ( )

Een grijs en onmachtig verhaal waarin Veronica, de ik-persoon, verslag doet van haar actuele gevoelens van emotionele onmacht en tegelijkertijd op zoek is naar de oorzaken hiervan in het verleden. De directe aanleiding is de dood van haar broer Liam die zich het leven heeft benomen door de zee in te lopen. Het boek begint met het bezoek van Veronica aan haar demente moeder om het gebeurde te vertellen. Dat valt niet mee. Ze krijgt van haar moeder een klap in het gezicht. Heeft ze de “mantra” geschonden: “Niks tegen mammie zeggen.”? Dat was de boodschap van haar oudere broers en zusters in het verre verleden. Ze is het zevende van twaalf kinderen. Liam het achtste.
Met de dood van Liam verdwijnt voor haar de enige persoon met wie ze echt dingen deelde. Met de dood komt ook het gevoel van onvrede en ongemak in het leven in alle hevigheid weer bovendrijven: het onvermogen te beminnen en je te laten beminnen.
Het verhaal speelt zich af tussen dood en begrafenis van Liam en de ontregeling van Veronica daarna. Maar die dagen zij doortrokken van een zoektocht naar het verleden. Het begint bij haar grootmoeder: Ada Merriman. Ooit was er iemand die van haar hield of eigenlijk twee mannen, vrienden: Lambert Nugent en Charly Spillane. Ze trouwt met Charly, maar Lambert blijft over de vloer komen als huisbaas en verholen minnaar. Als er nieuwe kinderen komen, worden Veronica en Liam naar oma gestuurd. Is het verdrongen werkelijkheid? Misbruikte Nugent Liam? Dit is de vraag die door het hele boek heen speelt. Het moet haast wel gebeurd zijn. Maar het echte feit lijkt in dromen en angsten verward geraakt te zijn. Slapeloos rijdt ze maandenlang ’s nachts in haar auto rond. Met dit onduidelijke feit moet alles begonnen zijn dat tot de dood van Liam heeft geleid. Nooit heeft ze tegen niemand iets verteld. Had ze iets kunnen voorkomen? “Mensen veranderen niet, ze onthullen zich alleen steeds meer.”, concludeert ze tenslotte aan het eind van haar chaotische zoektocht.
Het boek eindigt met de uitspraak: “Ik val al maanden mijn eigen leven in. En ik sta op het punt van landen.” De dingen lijken helder te worden. Nu het leven nog.
Zelden werd de ervaring van een zoveelste kind in een groot gezin, de overrompeling van een moeder die dit als een vanzelfsprekendheid ervaart, maar het niet kan, zo klemmend beschreven. De emotionele kilte is eindeloos. Het boek doet hard en soms ook cynisch aan. Alles is grauwheid en mist. De spaarzame vonkjes warmte smelten weg in de emotionele ellende van alledag.
Treffend is ook de beschrijving van de leegte door de drie tot vier generaties heen generaties heen. Het proces van verwaarlozing lijkt niet te stuiten. Het boek is terecht bekroond met de Booker Price. ( )