'Je kunt de debuutroman van Paul Claes, 'De Sater', op vele manieren zinvol lezen. Het is in de eerste plaats een ondeugende schelmenroman, waarin de Griekse jongeling Endymion over zijn erotische ervaringen en spannende avonturen vertelt. Hij wordt - als speelbal van Vrouwe Fortuna - ergens bij het begin van onze jaartelling vanuit Ephese voortgejaagd naar de vier windstreken, tot aan de Donaumonding, maar ook tot in Egypte. Zoals de held Herakles moest vluchten voor de woede van Hera of de listige Odysseus voor de wrok van Poseidon, zo wordt Endymion achtervolgd door de toornige vruchtbaarheidsgod Priapus, omdat hij diens rol overneemt en mislukt bij de maagd Helena. (?) De lezer valt van de ene verrassing in de andere, want Endymions verhaal eindigt vele keren. Het wordt voorgestuwd door twee vragen: wanneer de held zijn Helena eindelijk zal bezitten en wie zijn echte vader is. Beide vragen worden malicieus met elkaar verbonden, want zodra Endymion zijn echte vader heeft ontdekt, kan hij Helena veroveren. (?) 'De Sater' kan ook worden gelezen als een terloopse historische evocatie van het dagelijkse leven in de eerste eeuw (?) en als een spel met Griekse en Romeinse literatuur en een luchtige zoektocht naar de oorsprong van het genre roman. Claes heeft een vernuftig intertekstueel spel gespeeld met onder andere de pikante Griekse herdersroman 'Daphnis en Chloë' van Longos, het Latijnse initiatieverhaal 'De gouden ezel' van Apuleius en vooral de Latijnse komisch-picareske avonturenroman 'Satiricon' van Petronius. (?) Sommige ingelaste verhalen grijpen terug op de bijna geheel verloren gegane erotische 'Milesiaca' van Aristides van Milete. Zo kan men 'De Sater' van Claes ook lezen als een reconstructie van de oertekst van Aristides, die echter zelf veel oudere epische vertelstof verwerkte. De oorsprong van de roman verdwijnt in de mist der tijden. Er bestaat niet zoiets als een eerste roman, alle boeken verwijzen naar andere boeken, die ze transformeren en pasticheren. (?) 'De Sater' is een rijkgeschakeerd boek, dat als intertekstueel weefsel een ideaal studieobject is voor een geleerde doctorandus, maar als erotische schelmenroman past op het nachtkastje van elke lezer.' (Uit het nominatie rapport van de Libris Literatuur Prijs 1994). ( )

Grillige verhaallijn, maar de zeer luchtige verteltrant maakt dat niet storend. In feite is het een schelmenroman, maar dan wel een die de Romeins-helleense wereld uit de eerste eeuw van onze jaarrekening blootlegt. Centraal staat de fortuin en zijn grilligheden: p 135 “de wispelturige Tyche, die naakt op één been, met een blinddoek voor de ogen, op een bol staat die naar alle windrichtingen kan wentelen”. ( )