Schitterende start: verslag stopgezette autorace 19.3 Parijs-Madrid ( )

Deze roman vertoont een zekere gelijkenis met het in hetzelfde jaar (2005) gepubliceerde en gevierde “Cloud Atlas” van de Britse schrijver David Mitchell: de verschillende verhalen of onderdelen leveren telkens een andere kijk op het voorgaande verhaal op; maar de versie van Baricco is aanzienlijk beter geslaagd dan die van Mitchell, vind ik, zowel schrijftechnisch als inhoudelijk. Baricco ontpopt zich in Questa Storia tot een heel vernuftig gebruiker van technieken, stijlen en taalvondsten. Vooral de korte passage waarin de zwakzinnige halfbroer van het hoofdpersonage, de jonge Italiaan Ultimo Parri aan het woord komt, is een stilistisch pareltje; en ook de evocatie van de chaotische aftocht van de Italianen in de Eerste Wereldoorlog mag gerust bij het betere werk over de oorlogsverschrikkingen gerekend worden. Geregeld zet Baricco ons op het verkeerde been, en pas heel geleidelijk wordt duidelijk wat de rode lijn is in dit verhaal, waarover ik niet meer ga zeggen dan dat het over de gekke levensdroom gaat van Ultimo, een droom die heeft te maken met zijn persoonlijke manier om orde aan te brengen in de chaos van het bestaan. Geregeld ook weet Baricco een gevoelige snaar te raken en beschrijft hij hoe subtiel de omgang tussen mensen kan zijn. Tenslotte hangt over dit hele boek een verfijnde melancholische waas, die me gek genoeg deed denken aan “The Great Gatsby” van Scott Fitzgerald, want ook daar gaat het over (on)vervulde levensdromen en snelle wagens. Knap van Baricco! ( )

Baricco laat in Dit Verhaal meerdere geschiedenissen (verhalen) samenlopen. Alles draait rond het verhaal van Ultimo wiens leven in fragmenten wordt verteld door verschillende vertellers, ieder in zijn/haar eigen stijl: een anonieme verteller, een mathematicus op zoek naar de rehabilitatie van zijn zoon, de mentaal zwakke broer van Ultimo, en Elizaveta die het hele verhaal in feite draagt en tegelijk leeft. De lezer kan Ultimo volgen tijdens de beginjaren van autoraces (o.a. Parijs - Madrid in 1903), tijdens het debacle van Caporetto in WO I, tijdens de jaren 20 als hersteller van piano's, en nog later op het einde van WO II. Maar Ultimo blijft ontsnappen aan de lezer net als aan de andere personages in het boek. Ultimo's ultieme droom is om een racebaan met achttien bochten te bouwen, metafoor voor het leven zelf. Hij is zelf enkel geïnteresseerd in het aanbrengen van orde in de wereld; pas Elizaveta zal voor het eerst en tegelijk laatst op Ultimo's circuit rijden. "De automobiel bleef maar rondrijden, gedurende een tijd die door geen enkele wijzer ooit is gemeten. Elizaveta telde niet hoe vaak ze het rechte stuk voor de eindstreep zag, maar ze merkte dat langzaam maar zeker begon te gebeuren wat Ultimo haar zo vaak had proberen uit te leggen. Ze voelde dat elke bocht geleidelijk oploste in de onlogische orde van een enkele handeling, en ze vond in haar eigen geest de cirkel die niet bestond, behalve voor haar. In het hart van de snelheid vond ze de perfectie van een eenvoudige ring. Ze dacht aan de oneindige chaos van elk leven, en aan het verfijnde vermogen van de dingen die hieraan uitdrukking weten te geven in één afgeronde figuur." (p. 264)
Baricco's schrijfstijl heeft iets van een vlechtwerk dat aanvankelijk wat verward en verwarrend overkomt, maar dat gaandeweg zijn orde en mooiheid openbaart. Niet de allerbeste van Baricco maar het lezen meer dan waard. ( )

Het verhaal van Ultimo Parri loopt van 1904 tot 1969. Zijn vader maakt van zijn boerderij een garage. Met de excentrieke graaf Ambrosio werpt hij zich op de nog jonge automobielsport. Na de mythische periode van de pioniers van de automobielraces schildert de auteur (1958) een van de cruciale momenten van de Eerste Wereldoorlog: de nederlaag bij Caporetto, wellicht het beste deel van de roman. Het verhaal wordt verteld door de vader van een kapitein die voor desertie werd gefusilleerd. Vervolgens duikt Ultimo op in de USA, waar hij piano’s repareert en verliefd wordt op de Russische Elizaveta. Zij vertelt het verhaal in haar dagboek. Op het Engelse platteland zal Ultimo een perfect circuit ontwerpen, dat Elizaveta, intussen rijk en oud, na een lange zoektocht ontdekt. Doordat de delen van het verhaal verteld worden door verschillende personen, krijgt het boek een wat heterogene indruk. De boeiende roman houdt zich bezig met het probleem orde-chaos. De enige manier om zin en evenwicht aan zijn leven te geven, zo ontdekt Ultimo op het einde van een leven vol bochten, is het tekenen van een perfect circuit.