Pramoedya Ananta Toer (1925–2006)

"Aarde der mensen" is het eerste en in mijn ogen mooiste deel van een serie van 4 boeken "De Buru-tetralogie" die Pramoedya Ananta Toer tijdens zijn gevangenschap op het eiland Buru schreef en die als onderwerp hebben het opkomende nationalisme van de Indonesische bevolking en de verhouding tussen de inlandse bevolking en het koloniale Nederlandse gezag aan het begin van de 20e eeuw.
Hoofdpersoon in "Aarde der mensen" is Minke, een inlander, zoon van een belangrijk man, die op de HBS in Soerabaja zit, als enige inlander. In Indonesië kent men 3 groepen mensen: de Totoks, oftewel de volbloed Europeanen die bovenaan de ladder staan, gevolgd door de Indo's, mensen die afkomstig zijn uit een huwelijk tussen een Europese man en een inlandse vrouw en de inlanders, de oorspronkelijke bewoners van het land.
In het begin van het boek neemt een vriend van de HBS Minke mee naar de boerderij Buitenzorg. De boerderij is in naam een Europese onderneming, maar wordt in feite gerund door Njai Ontosoroh, de inlandse concubine van Herman Mellinga. De vriend die Indo is wil indruk maken op Annelies, de dochter van njai Ontosoroh, maar ziet tot zijn verbazing dat zowel dochter als moeder veel enthousiaster zijn over Minke.
Wat volgt is deels een liefdesgeschiedenis over de liefde tussen Minke en Annelies en deels een verhaal over de politieke situatie van die tijd. Beide verhaallijnen maken veel indruk en zorgen ervoor dat ik dit boek een van de grote romans van de 20e eeuw vind.
"Aarde der mensen" is het eerste deel van een tetralogie en wordt gevolgd door "Kind van alle volken", "Voetsporen" en "Het glazen huis".… (meer)

'Bukan pasar malam', is de originele titel van het boekje, 115 pagina's, en vat samen waarover dit schrijven feitelijk gaat: geen grote avondmarkt. Pramoedya Ananta Toer reist naar zijn vader die doodziek is, hij waakt en verzorgt zo goed als hij als oudste zoon kan. Pram, zoals hij wel in Indonesië genoemd wordt, deelt ons in zijn sterktes en in zijn zwaktes, in zijn kracht, in zijn twijfels. We leren Pram en zijn vader een beetje kennen. Op het einde van het verhaal - ik zal niet vertellen hoe dat verloopt - zegt een van de bezoekers, waarom worden we eenzaam geboren en waarom sterven we eenzaam, waarom kan het leven geen gezellige avondmarkt zijn, waar we samen komen en samen gaan.
De Nederlandse titel 'een koude kermis' treft de inhoud evenzeer goed, vader die zich zo inzette voor zijn land, zijn volk, is gesneuveld door de politiek, zegt een latere bezoeker. De politiek van eigenbelang, corruptie, na de onafhankelijkheid heeft hem teleurgesteld en ziek gemaakt… En zo is het leven vaak, geen gezellige avondmarkt, een koude kermis.… (meer)