Pitchaya Sudbanthad

Bangkok. Wie er wel eens was, weet dat deze stad een aanslag is op de zintuigen. Niet alleen door de deken van klamme hitte om je heen, maar ook door de geuren, de geluiden en alle nieuwe en ongewone dingen die er te zien zijn. Dat is hoe de Thaise schrijver Pitchaya Sudbanthad de stad ook introduceert, aan de hand van de Amerikaanse arts Phineas Stevens, die ergens in de 19e eeuw gaat werken op een missiepost. Hij vindt het er vreselijk en er is veel dat hij niet, of maar half, begrijpt. Met deze introductie is meteen duidelijk dat Sudbanthad zich in de eerste plaats richt op een niet-Thais lezerspubliek. Hij schreef dit boek - zijn debuutroman - dan ook in het Engels en woonde een groot deel van zijn leven buiten Thailand.

‘Bangkok wakes to rain’ is een mozaiekvertelling, of een roman in verhalen. De 19e eeuwse Phineas Stevens is slechts één van vele karakters in het boek, en zijn verhaal slechts één van verschillende verhalen. Wat de verhalen bindt, is een huis in Bangkok. In de 19e eeuw is het een missiepost, later komt het in bezit van een familie, nog weer later bouwt een projectontwikkelaar er een luxe appartementencomplex bovenop. Met de klimaatveranderingen in de 21e eeuw is het gebouw enkel nog een half boven het water uitstekende toren, die alleen per boot is te bereiken. Maar het is niet zo simpel als dat de vele personages ook in het gebouw wonen. Soms is hun verbinding met deze locatie veel losser of abstracter.

Het boek deed me denken aan jazzmuziek. Niet alleen omdat er veel jazzmuziek voorkomt in de verhalen, maar ook in de losse opbouw, waarbij sommige verhaallijnen steeds weer terugkomen als een herkenbaar ritme, waar andere verhalen als een vrije improvisatie los tussendoor zijn geweven. Het verhaal springt heen en weer in de tijd, tussen de 19e en de 21e eeuw, en alles daar tussen, maar ook in de ruimte, van Bangkok naar Japan, Engeland en de Verenigde Staten en weer terug naar Bangkok. Sommige personages komen regelmatig terug, andere leer je kennen als hoofdpersoon in één verhaal, waarna je ze als bijfiguur in een ander verhaal herkent, en weer andere bestaan alleen in hun eigen hoofdstuk. Het is soms uitdagend om grip te houden op de vele karakters en dwarsverbanden, je moet als een detective aantekeningen maken om alle connecties te zien.

Er gebeurt veel in het boek, misschien een beetje té veel. Het gaat over de geschiedenis en over de toekomst, over klimaatverandering, kunstmatige intelligentie, discriminatie, politiek geweld, staatsgrepen, psychische stoornissen, cosmetische chirurgie, sociale media en zo kan ik nog even doorgaan. Mozaiekvertellingen zijn leuk om te lezen, omdat je als lezer zelf op zoek moet naar de dwarsverbanden. Maar ze zijn vaak ook onbevredigend, omdat er iets willekeurigs schuilt in hoe de verhalen samengebracht zijn in één boek. ‘Bangkok wakes to rain’ lijdt zeker ook onder dat euvel. Nergens wordt duidelijk waarom deze verhalen nu samen 1 roman vormen, sommige dwarsverbanden zijn te willekeurig, en er blijven uiteindelijk een heleboel losse eindjes bungelen.

Dat ik het tóch positief beoordeel heeft vooral te maken met de poëtische schrijfstijl en met de manier waarop Subanthad zijn vele hoofdpersonen écht een eigen stem heeft weten te geven. Hij roept mooie, bijna droomachtige beelden op, bijvoorbeeld dat van de meisjes die met een roeiboot door het ondergelopen Bangkok varen, waar bij eb soms de daken van de oude tempels uit het water tevoorschijn komen. Dus hoewel het boek misschien net iets te ambitieus was voor een debuut, is Subanthad een veelbelovende schrijver, waar ik in de toekomst meer van hoop te lezen.… (meer)