Ik ben iets minder enthousiast over dit tweede deel van de trilogie “Jouw gezicht, Morgen”. Het was weer even wennen aan die stijl van Marias: de hypnotiserende ellenlange zinnen, met voortdurende verhaalwendingen en bijna continue observaties en eraan gekoppelde filosofische en existentiële mijmeringen van Jacques Deza, een Spanjaard in Londen, door zijn vrouw in ballingschap gestuurd, maar bijna continu naar zijn Luisa en zijn kinderen hunkerend. In deel 1 zagen we dat Deza gerekruteerd werd door een Britse geheime dienst vanwege zijn talent om mensen te observeren en doorzien. Dit hele 2de deel lang blijft Deza worstelen met de vraag wat die geheime dienst nu precies is en wat het doel van zijn opdracht is. Daarbij neemt hij vooral zijn directe baas, Bertram Tupra in het vizier, een man die zich in dit deel als een nog altijd mysterieus, maar ook bijzonder doortastend en erg afschrikwekkend heerschap manifesteert. Na een heel lange aanloop resulteert dat in een gewelddadige scene in een gehandicaptentoilet. Het is vooral de hallucinante manier waarop die scene beschreven is, uiteraard door de ogen van een ontzette Deza, die beklijvend is. Ook de passage waarin Deza’s vader gruwelijke herinneringen ophaalt aan de Spaanse Burgeroorlog is bijzonder intens. Dit 2de deel van de trilogie lijkt dus vooral in te zoomen op geweld en wat dit met een mens doet, in dit geval vooral Deza zelf, die obsessief aan zelfanalyse doet. Afgezien van die sterke passages, vallen in dit 2de deel vooral de verwarring en onzekerheid van Deza op, die zich tientallen keren afvraagt of hij wel goed gezien heeft wat hij gezien heeft, of gehoord heeft wat hij gehoord heeft, en regelmatig de onmacht moet bekennen om de dingen juist te vertellen. Of nog of heden en verleden we zo strikt te scheiden zijn als we denken: “Alles blijft onmiddellijk voortduren of raakt verward of heeft de neiging te blijven plakken, het is alsof elke handeling haar verlenging in zich meedraagt en alsof elke zin een draadje lijm in de lucht laat hangen dat nooit kan worden doorgeknipt zonder dat het nog een beetje kleveriger wordt. Alles houdt aan en gaat in zijn eentje door, ook al kies jij ervoor je terug te trekken.” (p.320) Die muizenissen maken de lectuur behoorlijk lastig, en zijn naar mijn aanvoelen toch een beetje te lang gerokken, in vergelijking met deel 1. Lichte teleurstelling, dus, maar dit blijft hoe dan ook superieure literatuur. Ik kan niet wachten om aan deel 3 te beginnen. ( )

Ook in dit deel -waarin ‘vragen’ en ‘verplichtingen’ centraal staan- worden de observaties, en interpretaties daarvan, weergaloos beschreven, Weliswaar blijft de overvloed aan beschouwingen ook in dit boek prominent aanwezig doch je gaat gaandeweg wennen aan deze wijze van verhalen.

Vertaalde Marías in het eerste deel het menselijk gedrag in een soort credo “Spreek, verraad, klaag aan. Zwijg daarna en red jezelf”, in dit deel wordt een uitgeklede variant centraal gesteld: “Zwijg, zwijg en zeg niets. Bijt je tong af, houd hem binnen, kauw erop, slik hem in ook al is hij gloeiend heet, alsof de kat hem heeft opgegeten. Zwijg en red je dan”.

Zoekend naar het verhaal achter het echte verhaal (!) wordt het leven en werken van Jaime Deza beschreven in de reflectie die hij heeft op de andere personages. Ook de lezer ontdekt allengs het verhaal achter de vertelde geschiedenis.

Een weergaloos boek. ( )