Zonder enige twijfel is Grunberg een van de beste schrijvers die het Nederlands taalgebied op dit moment kent. Zijn column op de voorpagina van de Volkskrant is regelmatig stof tot nadenken, voer voor discussie. In de loop der jaren las ik meerdere boeken van hem, maar ik merk ook aan mezelf dat ik er steeds minder zin in heb, dat ik wel boeken aanschaf, maar ze eerst in de kast zet.

Tirza werd geprezen, kreeg vele positieve recensies, werd verfilmd. Die moest ik dus zeker lezen. De voorkant is suggestief, maar niet representatief voor het verhaal. En al snel had ik ook door dat niet dochter Tirza de hoofdfiguur is van het boek dat naar haar vernoemd is, maar haar vader. Vader heeft twee dochters, maar blijkt al snel geobsedeerd door Tirza. Zeker als zijn vrouw ervan door gaat met haar jeugdliefde, is zijn liefde voor zijn dochter alles wat hij nog overheeft. Nu kan ik me daar iets voorstellen, maar Grunberg zou Grunberg niet zijn als hij daar geen bizarre draai aan weet te geven.

Op een dag komt dochterlief thuis met een nieuwe vriend, in de ogen van vader lijkt hij als twee druppels water op Mohammed Atta. Het lukt hem maar niet het verschil te zien tussen de liefde van Tirza en de vliegtuigkaper. Dit was niet wat hij in gedachten had voor zijn oogappel. Hij zwerft overdag op Schiphol, nadat hij op zijn werk niet meer nodig bleek. Met behoud van salaris mag hij zijn pensioen halen, maar thuis zitten durft hij niet, past in zijn beleving niet bij hem.

In het laatste deel van het boek is Tirza verdwenen. Hofmeester reist naar Namibië om zijn dochter te zoeken. Hij krijgt een klein meisje achter zich aan, hij weet niet hoe hij van haar af moet komen, raakt zelfs aan haar gehecht. Maar uiteindelijk vindt hij zijn dochter niet terug en keert gedesillusioneerd terug naar Nederland.

Tirza is een mooi verhaal over een obsessieve liefde, waarin als zo vaak in Grunbergs boeken de menselijke tekortkomingen zorgen voor vreemde gebeurtenissen, rare draaien in het verhaal, die echter nooit gekunsteld overkomen.

Citaat: “Nou en? Ik weet dat het mijn dochter is. Moet ik daarom dingen zien die er niet zijn? Ze heeft geen tieten, klaar. En om je de waarheid te zeggen, ik kan haar niet uitstaan. Ik weet dat een moeder dat niet hoort te zeggen, dat dit vreselijk is, en slecht, en misschien is het dat ook wel, misschien ben ik vreselijk en slecht, maar het is de waarheid, ik kan haar niet uitstaan. Ze heeft zich ontpopt als een heksje, ze was het al, als peuter. Ze is evil. En ze heeft me nooit gemogen, Jorgen. Nooit. Niet eens als baby.” (p.147) ( )

Gruwelijk prachtig. Stevige plot. Straf verhaal en toch geloofwaardig, vanwege de meesterlijke karakterschets van de hoofdfiguur. ( )

Dit was een verrassing! Ik had Grunberg eigenlijk al opgegeven: zijn nihilistisch oeuvre botste frontaal met mijn (misschien naïeve) existentialistische ingesteldheid; ook literair-stilistisch sprak hij mij niet aan. Maar Tirza is anders! Het is te zeggen: de wereld die Grunberg ons hier toont is even grauw en uitzichtloos als in zijn andere boeken, maar literair is dit gewoonweg spetterend. De manier waarop hij hoofdfiguur Jörgen Hofmeester tekent is meesterlijk, hoe gruwelijk dit burgermannetje uiteindelijk ook blijkt te zijn. De omgang met zijn echtgenote, die na 3 jaar plots weer aan de voordeur staat, deed me denken aan de intensiteit van “Who’s afraid of Virginia Woolf” van Edward Albee, heerlijk gewoon. De laatste hoofdstukken in Namibië, op reis met een 9-jarig zwart meisje, brachten wel heel erg Nabokov’s “Lolita” in herinnering, en de geleidelijk altijd maar intensere toestand van verdwazing en trance leken me dan weer een mooie referentie aan Raskolnikov in “Misdaad en Straf” van Dostojevski. Ik weet het, geen klein bier waar Grunberg zich mee meet. En akkoord, er zijn misschien wel enkele zwakkere punten, zoals de fletse figuur van Tirza zelf, of de ongeloofwaardige metamorfose van de echtgenote (van bitsig naar aanhankelijk), en ook de beslissende draai in de plot is niet helemaal onverwacht. Maar ik vind wel dat Grunberg een echt geslaagd, grotesk boek heeft afgeleverd. ( )

Dankzij het eind vond ik het toch nog wel iets, maar erg doorbijten in vervelende en vooral onbegrijpelijke levens van vervelende mensen om ook onbegrijpelijke visies op het leven en de wereld te lezen ( )

Plot is sterk!