De honderd waterputten van Salaga is een historische roman die zich afspeelt aan het eind van de 19e eeuw, in een regio die nu binnen de grenzen van Ghana ligt, het land waar schrijfster Ayesha Harruna Attah (1983) vandaan komt. Dit gebied was lange tijd een belangrijke toeleverancier van slaven. Hoewel de transatlantische slavenhandel eind 19e eeuw vrijwel geheel is stilgevallen, geldt dat niet voor de regionale handel. Verschillende volken strijden om de macht over de handelsroutes. Zelfs binnen één volk breekt soms oorlog uit, bijvoorbeeld bij een troonopvolging met verschillende kandidaten. Om de situatie nog wat complexer te maken zijn er dan ook nog Europeanen die hun macht proberen te vestigen of uit te breiden door allianties met deze volken te sluiten: Britten, Duitsers en wat noordelijker de Fransen.

In deze woelige politieke context leven twee jonge vrouwen: Aminah en Wurche. Aminah komt uit een eenvoudige familie. Haar vader is schoenmaker en zij woont met haar familie in een klein dorpje. Haar toekomst ligt min of meer vast, totdat haar dorp wordt overvallen door slavenhandelaren en zij tot slaaf wordt gemaakt. Wurche daarentegen is de dochter van een chief, die rijk is geworden van de slavenhandel in. Zij kan lezen en schrijven en heeft behoorlijke vrijheden. Ondanks de verschillen zijn er ook overeenkomsten tussen de twee jonge vrouwen. Beiden worden bijvoorbeeld gedreven door een sterk verlangen naar vrijheid.

De twee vrouwen komen elkaar uiteindelijk tegen, ongeveer halverwege het boek, als Wurche Aminah op de slavenmarkt van Salaga koopt om haar te helpen met de zorg voor haar zoontje. Mag je een ander mens als slaaf houden? Die vraag dringt zich steeds urgenter op aan Wurche en Aminah. Opmerkelijk genoeg komt die vraag van de Europeanen, die lange tijd juist enorm geprofiteerd hebben van de slavenhandel.

Het is duidelijk dat Attah uitgebreid historisch onderzoek heeft gedaan naar deze periode in de Ghanese geschiedenis. Ze deinst er daarbij niet voor terug om de rol die de lokale bevolking heeft gespeeld in de slavenhandel te onderzoeken en te bespreken. In deze zin is dit een boek dat het raam opent naar een geschiedenis waarover weinig bekend is, zeker hier in Europa.

Maar maakt een interessante context een boek automatisch ook goed? Hoe boeiend de setting ook is, en hoeveel bewondering de research die Attah gedaan heeft ook oproept, het antwoord op die vraag is jammergenoeg toch: nee. Dat heeft vooral te maken met de schrijfstijl, die nogal vlak en feitelijk is. Er gebeurt best veel in de loop van het verhaal, bijzonder heftige dingen ook (ontvoering, moord, misbruik), maar het blijven achter elkaar geplaatste gebeurtenissen, zonder dat diep wordt ingegaan op de impact daarvan op de hoofdpersonen. Er is eigenlijk maar één emotie die uitgebreid aandacht krijgt en dat is de liefde, verliefdheid. Dat gaat zelfs zo ver dat Aminah verliefd wordt op een (hele knappe) slavenhandelaar. De beschrijvingen hiervan waren een beetje tenenkrommend, soms leek het bijna een bouquetreeks roman. Wat best raar is gezien de context.

In een interview vertelt Attah dat Aminah is gebaseerd op haar betovergrootmoeder, die als slaaf gemaakte trouwde met een slavenhandelaar. Het is jammer dat ze je nauwelijks meeneemt in de psychologie hierachter. In datzelfde interview vertelt Attah dat ze Wurche als tweede personage moest opvoeren omdat een meisje als Aminah nauwelijks kennis gehad kon hebben van de politieke situatie in haar regio. En dat voel je. Wurche is soms meer een vehikel dat wordt gebruikt om uitleg te geven van de situatie dan een goed uitgewerkt karakter.

In het kort: een interessant en leerzaam boek dat nieuwe inzichten geeft, maar helaas niet bijster goed is geschreven. Overigens schreef Attah nog een soort van vervolgverhaal op dit boek, 'Het diepe blauw', waarin ze vertelt hoe het verder is gegaan met Aminahs zusjes, de tweeling Hassana en Husseina. ( )

Beschrijving van het leven in een Afrikaans land door twee vrouwen. Ze komen vanuit een verschillend milieu, maar op zeker moment kruisen hun paden. De vorm is goed gekozen en dat geeft het verhaal ook zijnvaart. ook de verhouding van de vrouwen tot de diverse mannen in hun leven krijgt diverse nuances. Maar zo af en toe vervalt de schrijfster in behoorlijk clichématige zinnen en constructies die de glans van het verhaal wat doen verbleken. Toch zie ik uit naar een volgend boek van deze schrijfster, omdat ik denk dat ze de thema's van liefde en strijd nog meer diepgang kan geven. ( )