Dit boek omvat maar een heel simpel verhaal: een nauwgezette, wat saaie corrector krijgt plots een bevlieging en verandert een 'ja' in een historisch werk over het beleg van Lissabon in de 12de eeuw in een 'neen', en als gevolg daarvan verandert zijn leven heel grondig, maar de geschiedenis blijft hetzelfde. De plot is best goed gevonden en is door Saramago uitgewerkt tot een vermakelijk liefdesverhaal. De diepere grond bevat de boodschap dat je het verleden eigenlijk niet kan veranderen, enkel je eigen leven heb je in de hand en het loont om daarin eens een risicootje te nemen.
Maar Saramago heeft er een heel doorwrocht werkstuk van gemaakt met voortdurende verspringen tussen heden en verleden, waarbij dat heden het verleden lijkt te beïnvloeden (de corrector schrijft een alternatieve geschiedenis van het beleg van Lissabon), maar uiteindelijk op dezelfde uitkomst uitdraait (de stad valt). Een ingenieuze structuur die voor mij een beetje te veel van het goede was. Bovendien ligt Saramago's "buitelende" stijl (paginalange volzinnen vol bijstellingen die inzoemen op details of waarin commentaar wordt geleverd vanuit diverse standpunten) me helemaal niet, zoals al bleek bij de 2 andere boeken die ik tot nu van hem las. Maar ik blijf proberen... ( )

Een heel gewone corrector kan ineens de neiging niet bedwingen om in een boek met het voor Portugezen bekende verhaal over het beleg van Lissabon in de strijd tegen de Moren het woordje "niet" in te voegen: de toevallig langskomende kruisvaarders helpen de Portugezen NIET bij het beleg van Lissabon. Deze daad is een keerpunt in het leven van de corrector: hij gaat zelf het boek schrijven met het "niet" van de kruisvaarders als uitgangspunt. Hij wordt daarbij aangemoedigd door de vrouw die door de uitgeverij n.a.v. het incident wordt aangesteld om de correctoren te controleren. Het leven van de corrector gaat er heel anders uitzien.

Toen Raimundo Silva zijn eerste polshorloge had gekregen, vele jaren geleden, als piepjong pubertje, was vrouwe Fortuna zo aardig zijn immense ijdelheid te strelen door, toen hij met zijn nieuwe aanwinst door Lissabon wandelde, vier man zijn pad te laten kruisen die wilden weten hoe laat het was, Hebt u de tijd, vroegen ze, en hij, genereus, had de tijd en gaf die. Dat gebaar, de arm uitsteken, zodat de mouw omhoog schoof en de blinkende wijzerplaat zichtbaar werd, gaf hem een gevoel van belangrijkheid dat hij daarna nooit meer had gekend’.
Zo, de hoofdpersoon is gekarakteriseerd; niets is echter minder waar.
Raimundo Silva is als corrector in dienst van een uitgeverij en haalt tijdens de correctie van het boek ‘De val van Lissabon’ (1147) deels uit balorigheid maar ook vanuit een soort minachting voor al dat historische overschrijven en herinterpreteren van bronnen, een grap uit. Afgezien van het aanbrengen van noodzakelijke correcties, voegt hij ook iets aan de tekst toe. In de zin ‘De kruisvaarders besloten de Portugezen te helpen’, voegt hij het woordje ‘niet’ toe.
Het wordt hem weliswaar vergeven, maar hij krijgt wel het verzoek om, met inachtneming van zijn zijn eigen toevoeging, een nieuwe geschiedenis over de val van Lissabon te schrijven.

Wat dan volgt is een majestueus verteld verhaal waarin heden en verleden op een schitterende wijze in elkaar overvloeien. Doordat de schrijver/hoofdpersoon in dezelfde wijk van Lissabon woont als die destijds -bevolkt door Moren- werd aangevallen, laat hij tijdens diverse wandelingen het verleden spreken en het heden daar de vertaling van geven.
Zo ook met de door het verhaal meanderende liefdesgeschiedenissen. Aanvankelijk denk te lezen over de ontluikende liefde van de schrijver, maar allengs wordt duidelijk dat het, het spiegelbeeld kan zijn van een beschreven liefde tijdens de bezetting.

Het boek biedt een sensationele leeservaring: het is bij wijze van spreken alsof het boek tijdens het lezen wordt geschreven !

Wanneer je ooit in den vreemde eens wakker bent geworden door het vanaf een minaret geroepen: ‘Allah akbar’: hij/zij leze bladzijde 14 en 15, en de herinnering is weer springlevend ! ( )