Werkelijk geweldig dikke pil, ook bij herlezing. Over het studentenleven rond de jaren 50, maar zo veel nog herkenbaar voor wie decennia later is gaan studeren. Rake psychologische portretten van alle figuren, die lang niet altijd sympathiek zijn en die een plek in de maatschappij moeten vinden. De 'anderen' zijn schoften, het kleine en eigene is 'mieters' en men rookt als een ketter. ( )

In 1963 verscheen de ruim 1200 blz tellende debuutroman "Bij nader inzien" van J.J. Voskuil. Het boek maakte destijds weinig indruk, waarschijnlijk vonden de meeste critici het boek gewoonweg te dik om te lezen. Eind jaren 80 werd er een televisieserie gemaakt naar het boek en naar aanleiding van deze serie nam de belangstelling toe. De belangstelling nam nog verder toe toen Voskuil in 1996 het eerste deel van zijn 5000 blz tellende roman "Het bureau *****" publiceerde.
"Bij nader inzien" is het verhaal van de vriendschap tussen een aantal studenten in Amsterdam die bij elkaar komen om over de literatuur en het leven te praten (te ouwehoeren zoals Maarten Koning zegt). De belangrijkste personen zijn Maarten Koning, Paul de Hoes en zijn vriendin Rosalie, Henriëtte Fagel, Klaas, Flap, David en Hans. Het boek is heel realistisch geschreven, een indruk die versterkt wordt doordat er consequent data aanduidingen worden gegeven. De dialogen en de beschrijvingen van gewone gebeurtenissen en dingen zijn subliem. "Bij nader inzien" is voor mij de Nederlandstalige roman die het meeste indruk op mij heeft gemaakt en na "Oorlog en vrede *****" en "Op zoek naar de verloren tijd *****" een van de grote romans uit de wereldliteratuur.
Ook Voskuils vervolgroman "Het bureau" is zeer indrukwekkend. Onbegrijpelijk dat Voskuil niet tot een van de grootste Nederlandstalige schrijvers wordt gerekend.
Regisseur Frans Weisz heeft geïnspireerd door het boek een fascinerende televisieserie gemaakt (****). In de serie lopen heden en verleden door elkaar. In het heden is Nicolien gestorven aan kanker, heeft Maarten Koning zelfmoord gepleegd nadat hij aan zijn vrienden van destijds een afscheidsbrief had geschreven. De resterende vrienden komen bij elkaar om herinneringen op te halen aan vroeger. De scenes die in het verleden afspelen zijn gebaseerd op het boek. Mooie beelden, goed spel en vooral geeft de televisieserie de sfeer van het boek goed weer. ( )