Er is iets raar aan de hand met dit kleine boekje. Luyendijk, toch een gerespecteerd journalist, gebruikt er 70 bladzijden om uit te leggen waarom populisten zoals Donald Trump, de Brexiteers en Geert Wilders het wel eens bij het rechte eind kunnen hebben met hun aanvallen op het politiek correcte denken, en vervolgens maakt hij dezelfde populisten in 15 bladzijden met de grond gelijk, om te besluiten “ik weet het niet meer, laten we praten”.
Of nog: als ik me goed herinner dan haalde Pim Fortuyn toch al eind jaren 1990, begin jaren 2000 de Nederland-gidsland-mythe van zijn voetstuk. Hoe komt het dan dat een intelligent mens als Luyendijk pas in 2011 het licht zag en nu pas doorheeft dat de technocratische aanpak de politiek van zijn macht heeft beroofd? En hoe komt het dat hij in zijn analyse wel schermt met neoliberalisme, vermarkting en managerialisme, maar niet de achterliggende globalisering aanbrengt (het woord komt zelfs niet eens voor in dit boekje).
Uiteraard snijdt Luyendijk hout als hij de problemen van onze westerse democratieën aankaart, maar daarvoor heb je de populisten toch helemaal niet nodig? En het is zeker aangewezen de dialoog aan te gaan met mensen die vatbaar zijn voor de boodschap van populisten, maar daarvoor moet je ze toch zeker niet helemaal naar de mond te praten? Misschien ben ik te hard voor Luyendijk en is zijn boekje alleen maar een gemarketeerde poging om de populisten te verleiden naar hem te luisteren en tot een beter inzicht te komen? Het valt me trouwens ook op hoe ego-tripperig dit kleine boekje wel is; het woord ‘ik’ moet zowat het meest voorkomende woord zijn. ( )

Een leuk pamflet, met veel waar ik het me eens ben. Het korte laatste stukje, deel II, had voor mij niet persé gehoeven over Wilders c.s. al gaan de plaatjes op de omslag daar vooral over. Het voornaamste deel van het betoog gaat over (weer) greep krijgen op je werk, je omgeving, eventueel je land. Zeer herkenbaar: hoe een verhaal over banken het publiek aanleiding geeft te zeggen: maar het lijkt wel of het gaat over mijn ... school, ziekenhuis, werk etcetc. Inderdaad, het leek mij ook wel te gaan over mijn (voormalige) universiteit: targets, meten, groei, vervreemding van de inhoud. Ook mooi: hoe L. merkt dat in Egypte zijn medestudenten helemaal niet willen worden zoals hij, sterker, hoe sommigen denken dat hij komt om te worden zoals zij. ( )