François Bourgeon

'Het Ebbehout' vormt de laatste aflevering van François Bourgeon's De Kinderen van de Wind. Bourgeon heeft zich met deze serie laten kennen als een ware stripauteur. De Kinderen van de Wind is een oorspronkelijk werk dat qua uitvoering, thematiek en plotontwikkeling behoort tot het allerbeste dat tot nu toe verschenen is op het gebied van volwassenenstrips. De authentieke sfeer die het geheel uitademt, de precieze karakterisering van de personages die Bourgeon creëerde, en de maar al te menselijke thema's van haat en liefde die voor een rode draad in de vijf afleveringen zorgen, maken De Kinderen van de Wind tot een hoogstandje van scenarioschrijven. Naast dit alles is Bourgeon één van de weinige stripmakers die zich ook in politiek opzicht duidelijk uitspreekt. De heersers, de onderdrukkers, de rijke profiteurs worden in zijn werk keer op keer aangeklaagd. Vooral de geestelijkheid en de militaire machthebbers moeten het ontgelden. Bourgeon is bepaald anti-klerikaal en neigt naar een ondubbelzinnig pacifistisch standpunt, zoals hij ook benadrukte in een interview dat verscheen in de monografie François Bourgeon, de Passager du Temps, samengesteld door François Corteggiani (Editions Glénat, 1983).
In Het Ebbehout maakt Isabeau de Marnaye - Isa voor de vrienden - haar laatste tocht met het slavenschip de Marie-Caroline. Met een huiveringwekkende lading van driehonderdveertig slaven is het schip op weg naar Santo Domingo in de Caraïbische Zee. De overtocht vanuit Afrika verloopt niet zonder problemen. De spanning loopt hoog op door het despotische optreden van de nieuwe kapitein Bernadin. Ook de passagiers raken geïrriteerd door de ellendige situatie aan boord en wanneer dit ontaard in onderlinge konflikten dreigt alles uit de hand te lopen. Tot overmaat van ramp breekt er een slavenopstand uit...
Aan het slot van Het Ebbehout blijkt Bourgeon ook het pure sentiment niet te schuwen. De Kinderen van de Wind krijgt een einde, dat de lezer in feite slechts één gedachte toestaat: "Arme Isa!..."… (meer)

Het uur van de slang is alweer het vierde deel van De kinderen van de wind, een meeslepend drama, door François Bourgeon in rijke kleuren opgetekend. In dit deel beschrijft Bourgeon hoe het Isa en haar metgezellen verder vergaat aan de Afrikaanse westkust, in het Dahomey van de achttiende eeuw.
Dahomey was één van de belangrijkste slavenleveranciers voor de vele bananen- en katoenplantages in Midden-Amerika en de Verenigde staten. Westeuropses blanken hebben toendertijd aan de kust van Dahomey een aantal forten ingericht om de slavenhandel veilig te stellen. Maar dat niet alleen: de Westeuropese forten waren tegelijkertijd de bruggehoofden van waaruit de blanken hun culturele en economische imperialisme organiseerden, een imperialisme dat tot op de dag van vandaag voortduurt.
En Bourgeon zou Bourgeon niet zijn als hij niet, naast het spannende verhaal van de reis van De kinderen van de wind, zijn mening zou uitdragen over dat beginnend omperialisme.
In Het uur van de slang wordt de blanke man terecht afgeschildert als een cultuurbarbaar die zich niet wenst in te leven in de wereld van de zwarte man en die tegelijkertijd denkt, dat de zwarte te temmen valt door de loop van een geweer op hem gericht te houden. De zwarte neemt ogenschijnlijk de waarden en normen van de blanke over, maar hij heeft ondertussen de touwtjes stevig in handen. De in Dahomey aanwezige blanken weten dat ook, ze durven niets belangrijks te doen zonder toestemming van de koning Kpengla, de leider van de negerbevolking, en ze béven voor de koning.
François Bourgeon geeft zoals gezegd zijn mening hierover, hij maakt een keuze. Die keuze zit 'm in het feit dat hij niet nalaat telkens weer de in alle opzichten volkomen misplaatstheid van de aanwezigheid van de blanken aan de Afrikaanse westkust aan de kaak te stellen. In die zin is dit album de verbeelding en verwoording van de aanzet tot een historische vergissing: de overheersende aanwezigheid - in meer dan één opzicht - van de blanken in een werelddeel dat de autochtone bevolking toebehoorde en toebehoort.… (meer)

François Bourgeon is een geëngageerd stripmaker. De voorgaande twee albums van De Kinderen van de Wind vormen daarvan het getekende bewijs. Sociale ongelijkheid vormt in feite het hoofdthema in zijn strip en de eeuwige stijd tussen arm en rijk, burgerij en adelen en - met name in dit derde album - tussen blank en zwart, loopt als een rode draad door het verhaal, zonder overigens het avontuurlijke aspekt aan te tasten. Sterker nog... het voegt er een extra dimentie aan toe: 'het is echt gebeurd', of tenminste: 'het kán echt gebeurd zijn...'
Hoofdthema in dit album is de slavenhandel aan de Afrikaanse westkust. Het verhaal speelt zich af in Dahomeu (het huidige Benin), een koninkrijk aan de Afrikaanse Slavenkust. Het land is gelegen aan de Golf van Guinea en ligt ingeklemd tussen de staten Togo, Opper-Volta, Niger en Nigeria.
Dahomey heeft tot ver in de tweede helft van de 19de eeuw gegolden als een van de belangrijkste centra van de slavenhandel. Een handel overigens, die volstrekt legitiem was en zelfs door de koningen van de 'slavenlanden' in sterke mate gestimuleerd werd. De kontakten met de (Europese) slavenhandelaars verzekerden de koningen namelijk van vuurwapens, die hen in de talloze stammenoorlogen goed van pas kwamen...
Eén van de koningen, die op die manier zijn rijk uitbreidde, was Dakodonou, die rond 1625 Dahomey stichtte. Volgens de overleveringen liet hij zijn paleis bouwen bovenop het lijk van zijn verslagen vijand, koning Dâ, en doopte zijn pas verworven gebiedsuitbreiding 'Dâ-ho-mé', hetgeen zoveel wil zeggen als: Op de buik van Dâ!
In de loop van de 19de eeuw breidde het rijk zich onder de koningen Ouegadja en Agadja verder uit. Vooral de kuststrook werd - met name met het oog op de slavenhandel - van groot belang, toen daar Europese (Franse, Engelse, Hollandse en Portugese) forten gevestigd werden.
Eén van deze forten, het Franse Saint-Louis de Juda, vormt de achtergrond waartegen het verhaal van dit derde album zich afspeelt. Een weinig opwekkende, maar bijzonder intrigerende episode uit het leven van De Kinderen van de Wind...… (meer)

Het gevangenisschip is het vervolg op Het meisje in het want, het eerste deel in de serie De Kinderen van de Wind. La fille sous la dunette bezorgde François Bourgeon in 1980 de Prix Alfred, de prijs voor de beste striptekenaar van het jaar.
Men doet Bourgeon echter geen recht aan door zijn strip uitsluitend te beoordelen op het tekenwerk; minstens zo belangrijk zijn het verhaal en de scherp neergezette hoofdpersonen die leefden in een tijd die - meer nog dan tegenwoordig - bol stond van de korruptie en sociala ongelijkheid. Het verhaal vormt daarmee tevens een scherpe aanklacht tegen de volgevreten bourgeoisie die in die dagen de dienst uitmaakte terwijl voor het overgrote deel van de bevolking armoe en honger troef was en de slavernij hoogtij vierde.
Wellicht is het die kritische kijk op het verleden en die sociale bewogenheid, die De Kinderen van de Wind dat stukje extra karakter geeft, dat de strip zo de moeite waard maakt… (meer)