Bret Easton EllisBesprekingen

Om zijn oppervlakkige leven nog enige inhoud te geven komt een jongeman tot steeds gruwelijker daden½

Portret van generatie teenagers in Los Angeles, kinderen van filmproducenten, hun makelaars en advocaten½

Een 17-jarige scholier van een exclusieve privé-school in Los Angeles raakt geobsedeerd door een nieuwe medeleerling en door een seriemoordenaar die de stad terroriseren

Scherven. Door: Bret Easton Ellis.

Het is al van American Psycho geleden dat ik nog een Bret Easton Ellis las; de vagina-scène blijft me achtervolgen. Ik lees ondertussen bijna geen spannende boeken meer en ook quasi geen mannelijke schrijvers meer. En toch wou ik Scherven lezen. Het zal nog een jaar of twinig duren eer ik weer een Easton Ellis ga lezen kan ik u wel al verklappen. Niet omdat het slecht geschreven is (al mocht het soms iets korter en bondiger en met wat minder herhalingen) maar omdat ik eerst enkele vulva scènes moet proberen te verwerken…

Scherven is een combinatie van feit en fictie (geen idee wat tot welke categorie behoort, wie tips heeft mag ze met me delen) en dat maakt het toch al spannende verhaal nagelbijtend spannend. Ik heb 5 dagen in het paranoïde hoofd van Bret (de schrijvende, zeventienjarige hoofdpersoon) doorgebracht en had gerust wat van de valium die hij met hele handen vol slikt kunnen gebruiken.

Drugs, seks, feestjes, giga veel muziek, het zonnige LA van begin jaren ’80, de zorgeloosheid, het coming of age van rijke, verwende jongens en meisjes die leven alsof alles rondom hen draait én hoort te draaien,… Maar ook het niet uit de kast mogen/durven komen, eenzaamheid, het gebrek aan ouderlijk toezicht dat leidt tot nog meer eenzaamheid, tot een vlakke emotieloosheid en in Brett’s geval tot een totale paranoia vormen de hoofdtoon van dit verhaal over een seriemoordenaar die niet enkel moordt maar ook met mensen hun hoofd speelt.

Ik moest er even inkomen, het kwam wat traag op gang door de uitgebreide beschrijvingen maar eens ik er in zat, zat ik er helemaal in. Verslaafd, onrustig en paranoia :) De paranoia die Bret voor de Treiler voelt, zijn bezetenheid, krijg jij als lezer ook, dat is het knappe aan het verhaal. Door de middelbare schoolomgeving, het geld, de clubs, het feesten doet het verhaal wat denken aan Gossip Girl. Maar dan veel en veel enger, spannender én gruwelijker.
Dit is een boek voor de fans én voor mensen die even helemaal door een boek willen worden gegrepen. Bingen in boekvorm.

Een vurig pleidooi voor authenticiteit en vrijheid
Wit van Bret Easton Ellis, de memoir van de bestsellerauteur van American Psycho, is een kritiek op de ernstige tekortkomingen van onze huidige e-gedomineerde maatschappij. Al sinds zijn debuutroman Minder dan niks, die hem dertig jaar geleden onmiddellijk naar het centrum van de aandacht katapulteerde, worstelt Bret Easton Ellis met zijn bekendheid die hem evenveel fans als vijanden opleverde.
In recente jaren heeft hij zijn kritiek op de maatschappij geuit via social media als Twitter en zijn podcast-serie. Wit verbindt hij zijn kritische inzichten aan zijn leven vanaf zijn jeugd en zijn werk. Ellis bekritiseert onze huidige e-gedreven maatschappij van zelfcensuur, pleit vurig voor een leven gewijd aan authenticiteit en voor vrijheid van meningsuiting in de juiste betekenis van het woord. Uiteindelijk gaat het niet om de glinsterende, gladde bovenlaag, maar juist om de verborgen ongepolijste waarheid die eronder ligt.
Bret Easton Ellis (1964) heeft zes romans en een verhalenbundel op zijn naam staan. Zijn werk is in meer dan dertig landen verschenen. Hij woont momenteel in Los Angeles.

Inclusief: Een gesprek met Bret Easton Ellis.

De informanten is een bundel van dertien verhalen die allemaal een verschillende hoofdpersoon hebben. De verhalen spelen zich af in de rijke delen van Los Angeles en Hollywood, begin jaren tachtig. Alle verhalen staan op zichzelf, maar worden onderling verbonden doordat de levens van de personages elkaar te pas en te onpas kruisen.

De informanten is de kroniek van een stad en tijd. Los Angeles, wieg en graf van Amerikaanse dromen en mythen, herbergt een groep mensen gevangen tussen de oppervlakkige weelde van hun omgeving en hun eigen vermolmde moraal. Elk personage lijdt aan de dood van de ziel, elk personage beschrijft verhoudingen tussen mensen die in alles wat belangrijk is vreemden blijven.

Een vader verleidt zijn afstandelijke zoon tot een snoepreisje naar Hawaï... een auto verongelukt in de woestijn, een vliegtuig stort neer in de bergen... een meisje keert per trein terug naar huis, terwijl een ander haar laatste dagen op het strand doorbrengt... een stel bezoekt de dierentuin, voor de laatste keer, of niet.

Ik was natuurlijk wel gewaarschuwd voor dit boek, maar bij het lezen van de gore, ronduit ziekelijke martelscenes worden de verschrikkingen toch allemaal veel concreter en realistischer. Niet voor niets is hoofdfiguur Patrick Bateman een psychopaat, een seriemoordenaar die almaar verder gaat in zijn seksuele escapades en martelpraktijken, tot en met kannibalisme van de rauwste soort. Easton Ellis beschrijft het (door de ogen van Bateman) met een gedetailleerdheid en vanzelfsprekendheid waar je ronduit onpasselijk van wordt. Ik kan begrijpen dat veel mensen dit boek halfweg gewoon dichtslaan.
Maar… tegelijk blijft het een heel intrigerend boek dat ikzelf maar moeilijk neer kon leggen. Aan de ene kant is er humoristische aspect (jawel!): Bateman is door Easton Ellis neergezet als een ongelofelijk grappige overdrijving, alle clichés over de Wall-Street-yuppies van de jaren ’80 zijn bij Bateman tot in het absurde uitvergroot (de eindeloze opsommingen van de merkkledij die hij draagt, en de discussies met zijn collega’s over hoe je die moet dragen, het voortdurend rondzwerven tussen luxueuze eettenten – waar trouwens amper geproefd wordt van het exquise eten -, het jagen op cocaïnelijntjes, zijn fitnessverslaving, zijn obsessie met bedelaars, en het elitarisme, seksisme en racisme dat alomtegenwoordig is).
Overdrijving is wellicht het overheersende stijlelement in dit boek: in de gore martelscenes uiteraard, maar ook bijvoorbeeld in het vrouwbeeld; de vrouwen die voorkomen in het boek zijn zonder uitzondering dom, worden behandeld als vee (en erger) en eindigen bijna allemaal uitgesmeerd over de muren en vloeren van Bateman’s flat.
Een ander stijlelement is dat van het contrast: het contrast tussen de Bateman die zich inpast in de wereld van zijn collega-yuppies en de Bateman die zich te buiten gaat aan geweldorgieën; het contrast tussen de ongevoelige, onmenselijke Bateman en de Bateman die met veel subtiliteit en nuance de muziek van Whitney Houston, Genesis en Huey Lewis and the News bespreekt. Enzovoort. Literair is American Psycho dus zeker geen banaal crimi-boekje. Je kan het zien als een sublieme milieuschets, een (absurd-overdreven) portret van het yuppiemilieu in de jaren ’80 in de VS, of als een overweldigende pastiche op het seriemoordenaarsgenre.
Maar … je blijft wel zitten met de vraag of er echt een diepere laag zit in het boek. Easton Ellis geeft zeker enkele aanzetten daartoe: hij toont ontluisterend aan hoe communicatie tussen mensen faalt, in de soms bijzonder lang uitgesmeerde dialogen wordt er nauwelijks naar elkaar geluisterd; zelfs de talloze “bekentenissen” van Bateman aan zijn collega’s en vrienden worden gewoon niet gehoord. Zeker naar het einde toe schetst hij Bateman meer en meer als een tragisch figuur: onze psychopaat lijkt wel door te hebben dat hij verkeerd handelt, probeert ook de bron daarvan te vinden (zijn onvermogen om aan te koppelen bij echte gevoelens), maar kan zijn “innerlijke drang” onmogelijk beteugelen. Probeert Easton Ellis ons hier iets meer te vertellen over de eigentijdse mensen, is het een jaren ‘80-versie van De Vreemdeling van Camus (die ook een misdaad begaat, zomaar, vanuit een diepe vervreemding)? Of spelen de gruwelijke scenes zich gewoon in het hoofd van Bateman af. Ik weet het echt niet, deze roman zendt daarover teveel ambigue signalen uit, vooral door de wreedheid zo dik in de verf te zetten. In Schuld en Boete van Dostojevski bijvoorbeeld wordt de misdaad (ook niet erg proper, trouwens) echt functioneel gebruikt in een verhaal van persoonlijke loutering. Bij American Psycho is die functionaliteit niet echt aan te tonen, lijken de martelscenes te gratuit opgenomen. Misschien is dat de kracht van dit boek, die ambiguïteit die niet opgelost, en waardoor er geen definitief antwoord mogelijk is op de vraag wat dit boek nu eigenlijk wil zeggen.

Wat ik vreesde, is uitgekomen: dit is "minder dan niks" voor mij. Als je alle cliché's op een rij wil over de drugsslikkende, alcoholverslaafde, promiscue generatie jongeren aan de Amerikaanse westkust, in de jaren '80, dan kan je hier terecht. In die zin is het misschien een treffend tijdsdocument. Maar na 20 bladzijden stompzinnige dialogen weet je het wel (en het gaat zo nog zo'n 180 bladzijden door). Zelfs literair haalt het amper het niveau van de chicklit-literatuur die mijn jongste dochter tot zich neemt. 'Tristesse' is hier tot cult verheven.

Een weerzinwekkend boek. Het leven van de yup Patrick Batemann bestaat uit martelen, moorden en verkrachten en dat op een meest gruwelijke wijze waarbij een onverschilligheid aan de dag wordt gelegd die niet van deze wereld lijkt te zijn.
Het andere deel van zijn leven speelt zich af in trendy restaurants en exclusieve sportscholen. Zijn geld verdient hij op Wall Street doch wat voor werk hij doet blijft in het boek onzichtbaar, iets met fusies en arbitrage zo kunnen we zijdelings te weten komen maar meer ook niet.
Tot vervelens toe passeren alle namen van exclusieve kledinglijnen en wordt de juiste wijze van combineren uit de doeken gedaan en dat alles in schril contrast met het hoofdbestanddeel van het boek: gruwelijkheden begaan.

De hoofdpersoon is een psychopaat die leeft in een wereld van leegheid en onverschilligheid waarin hij al zijn lusten kan botvieren. Wat dat betreft is het veelzeggend dat hij niet nalaat om signalen af te geven waaruit mag blijken dat er iets goed mis bij hem is, zelfs een volledige bekentenis wordt niet geloofd ! De vraag om hulp wordt niet beantwoord.
In zo’n wereld speelt het verhaal zich af: het handelt in feite over de onverschilligheid van met milieu waarin hij verkeert.

Een roman waar alle vragen onbeantwoord blijven en waarin we nauwelijks of geen inzicht krijgen in het karakters van de hoofdrolspelers, is geen roman !½