Alain Mabanckou

Marien Ngouabi, de linkse president van Congo-Brazzaville, werd in maart 1977 vermoord. Wie dat precies gedaan heeft is zelfs nu nog niet duidelijk. Speculaties zijn er echter genoeg. Dat was zeker zo in de chaotische dagen vlak na de moord, waarop 'The death of comrade president' van de Congolese auteur Alain Mabanckou zich afspeelt.

Mabanckou komt uit Pointe-Noire, een havenstadje in Congo-Brazzaville en zijn herinneringen daaraan vormen een belangrijke inspiratiebron voor zijn romans. Mabanckou woont inmiddels in de Verenigde Staten, waar hij naast schrijver ook hoogleraar Franstalige literatuur is. Zijn boeken schrijft hij in het Frans, maar veel van zijn werk is in het Engels vertaald.

Je verwacht het misschien niet bij een boek met een politiek thema, maar wat opvalt aan 'The death of comrade president' is de luchtige verteltoon. Mabanckou heeft er namelijk voor gekozen het verhaal te laten vertellen door de (ongeveer) elfjarige Michel uit Pointe-Noire. Michel is een wat naïeve dromer met een rijke fantasie, die alles wat hij hoort - op school, van zijn ouders en via de radio waar zijn vader de hele dag naar luistert - samenbrengt in een geheel eigen versie. Hij is een verteller die met zijn naïviteit en fantasierijke verhalen je hart steelt, vooral omdat je als lezer ook de rauwe werkelijkheid achter zijn verhalen begrijpt.

Toch gaat het vertelperspectief wat wringen. Niet in het begin, als Michel over zijn dagelijks leven in Pointe-Noire vertelt, maar wel zodra duidelijk wordt dat de president in het verre Brazzaville is vermoord. De geruchten sijpelen binnen via elkaar tegensprekende radiostations en via mensen die hoofdstad Brazzaville ontvlucht zijn. Wie is de dader, wie zijn er nog meer vermoord, naar welke etnische groepen wordt gewezen en wie moeten er vrezen voor hun leven? Mabanckou probeert de lezer via zijn jonge verteller uit te leggen hoe de Congolese politieke situatie in 1977 in elkaar zat. Dat doet hij door Michel bijna woord voor woord te laten navertellen wat hij op de radio en van volwassenen hoort. Omdat Michel nu juist was neergezet als een dagdromer met een uitzonderlijk korte aandachtsspanne, komt dat nogal onrealistisch over. Maar erger: het is vreselijk saai om te lezen.

Gelukkig maakt Mabanckou veel goed in de laatste paar hoofdstukken van het boek, waarin Michel weer de jonge verteller is zoals hij in het begin van het boek was neergezet en hij voor één van de grote levensdilemma’s wordt geplaatst: ben je onder alle omstandigheden trouw aan jezelf en aan de mensen die je liefhebt? Zo sluit de schrijver zijn boek af met een vraag die nog een tijd in je hoofd blijft rondspoken. En waarmee je hem bijna dat saaie middelste deel zou vergeven.… (meer)