Georges PerecBesprekingen

Knappe editie van Perecs eerste theaterwerk, 'L'augmentation', zijn geweldig hoorspel gebaseerd op 'L'art et la manière d'aborder son chef de service pour lui demander une augmentation', zijn tragikomische tekst van 116 pagina's bestaande uit 1 zin, met wenken om een loonsverhoging te bekomen.
Inclusief een cd met de uitzending door de NCRV-radio in 1998 (met vertaalster Pittoors als '5. DE KEUZE'). Nummer 91 in de ondergewaardeerde Slibreeks.

Meer een schrijf- en kijkoefening dan een leeservaring, al biedt elke genoteerde (en niet genoteerde of samengebalde) observatie wel de mogelijkheid tot uitweiding/verhaal/roman. Als zodanig meer beeldroman/gedicht dan novelle.½

Een nauwkeurige beschrijving van de mensen in een appartementen complex. De verhalen van hun bestaan worden prachtig omschreven. Een boek zonder plot, maar wel met verbindingen tussen de verhalen. Maar het is wel erg statisch, geen moment voel je iets van beweging, zelfs geen dialoog. Alsof je door een museum loopt, het zijn allemaal prachtige schilderijen.½

De Franse schrijver Georges Perec vroeg zich af of het mogelijk was om een complete leesbare roman te schrijven in het Frans zonder ook maar een keer de letter e te gebruiken. Tijdens het schrijven merkte Perec al snel dat juist door de vormbeperking zijn fantasie en creativiteit gestimuleerd werd. 40 jaar later maakte Guido van de Wiel deze Nederlandse vertaling, ook zonder de letter e te gebruiken. De hoofdpersonen van het boek dragen klinkende namen als Anton Vocalis, Douglas Haig Clifford of Olga Mavrokhordatus. Wat opvalt in het boek is dat er nogal veel opsommingen in voorkomen. Ook worden 'n, 't, 'm of vijf stuks of 'n half dozijn veel gebruikt. Perec gebruikt nogal veel taalgrapjes in zijn tekst die me helaas meestal ontgaan. Wat vind ik nu van dit boek? Ik heb het gelezen tot en met blz 49 plus de toelichting van de vertaler. Voor creativiteit en fantasie ***** en voor leesbaarheid slechts **. Erg leuk voor de liefhebbers van Oulipo (Franse literatuurstroming) en het werk van Battus.

Een gebruiksaanwijzing van een apparaat begint met de beschrijving van de onderdelen en toont dan hoe het apparaat functioneert. Perec past in dit vuistdikke boek min of meer hetzelfde procedé toe. Hij beschrijft 1 enkel (groot) gebouw in Parijs, kamer per kamer, op een aanvankelijk niet bepaald tijdstip. In elk hoofdstuk komt 1 kamer aan bod, waarbij hij eerst zeer gedetailleerd alle voorwerpen beschrijft en vervolgens inzoomt op de bewoners; soms wordt er wat uitgebreider op het levensverhaal van die bewoners ingegaan.
Perec levert zelf ook de sleutel voor de lectuur van dit boek: je moet het bekijken als een puzzel die vooraf door iemand bewust geconstrueerd is, en waarvan je via bepaalde technieken het globale beeld moet herstellen; het ligt helemaal in de lijn van Perec's eerdere experimentele proza en van de Parijse Oulipo-groep waarvan hij deel uitmaakte. Dit suggereert ook dat het boek niet meer is dan een spelletje, en zeker geen existentiële boodschap heeft.
Dat laatste is problematisch, want impliciet zit er in al de verhalen en opsommingen natuurlijk wel een boodschap en ik lees die als volgt: als mens lukt het niet om zicht te krijgen op de puzzel van het leven, maar toch doen we (soms passioneel) ons best om dat leven op te vullen, zin te geven; dat resulteert doorgaans in een netwerk van sporen en voorwerpen (cfr de lijstjes van kamerbeschrijvingen), en heel dikwijls ook in een gevoel van teleurstelling.
Perec heeft van zijn boek een enorm werkstuk gemaakt, het zit heel ingenieus en vernuftig in elkaar en doet erg erudiet, zelfs encyclopedisch aan. Bovendien zijn enkele van zijn verhaaltjes echte pareltjes. Daarom geeft ik dit boek een hogere score dan gemiddeld.
Maar toch overtuigt het me niet: de opsommingen zijn leuk gevonden en geven soms de rijkdom (en het labyrintisch karakter) van een mensenleven aan, maar door de overdaad werken ze ontmoedigend (ik geef toe dat ik in de tweede helft van het boek erg diagonaal ben beginnen lezen); en omdat Perec altijd aan de buitenkant blijft van de dingen en de mensen, kan zijn inhoudelijke boodschap (over het leven zelf) niet anders dan mager zijn.

Dit kleine boekje is duidelijk een spielerei, al speelt een serieus onderwerp, het verzet tegen de Algerijnse oorlog, zeker de hoofdrol. Best leuk geschreven, wat bizar en kinderlijk, maar ik bleef zitten met de vraag: "et alors?". Ik moet toegeven dat mijn Frans voor Perec's inventiviteit wat te kort schiet.½

Recencie:
Dolce Bellezza: http://www.dolcebellezza.net/2010/10/void-initial-thoughts.html

Dit schijnt het debuut te zijn van Perec. En het was meteen een voltreffer. Het duurt even voor je georiënteerd bent, maar dan blijkt het om het verhaal te gaan van een koppeltje dat als student droomt van een rijkelijk leven, rijk in de materiële zin van het woord dan, en meer specifiek mooie, waardevolle dingen. Perec beschrijft mooi hoe hun droom onvervuld blijft, hoe ze langzaam verteerd worden door frustraties, tenzij misschien op het eind (maar het realiteitsgehalte daarvan is niet zo duidelijk). Het verhaal trof me door de precieze beschrijving van de consumentisme-mentaliteit: "de dingen" overheersen het verhaal in die mate dat er zelfs geen enkele dialoog in voorkomt, Jerome en Sylvie bestaan alleen bij gratie van het verzamelen van de dingen.
Zowel inhoudelijk als stilistisch deed dit verhaal me sterk denken aan "L'education sentimentale" van Flaubert, nog zo'n verhaal over een geflopt leven.

Bijzonderheden: Speciale editie ter gelegenheid van de jaarwisseling 2003-2004 voor vrienden en relaties van De Arbeiderspers. Oplage 1000 exemplaren. Boek heeft een zilvergrijze rug en een blauwe omkadering van het voorplat. De pagina’s moeten op ouderwetse wijze worden opengesneden.

Een heel boek schrijven zonder de letter e, en het dan ook nog vertalen in het Nederlands. Petje af voor zowel schrijver als vertaler. Maar...
Ik ben nog maar net begonnen in dit boek (pagina 30), maar ik wordt nu al een beetje gek van telkens; 't in plaats van het, 'n in plaats van een, d'r in plaats van er, 'm in plaats van hem. Ik ben zelf vertaler, dus ik begrijp heel goed hoe ongelooflijk ingewikkeld het geweest moet zijn om dit boek te vertalen. Maar dat alleen is voor mij niet voldoende om dit boek uit te lezen. Ik geef het nog niet meteen op, maar voorlopig kan het verhaal zelf mij nog niet boeien.